Struktura e librit të tretë të shkrimtarit Azgan Haklaj “Edhe Zoti po flet Shqip…” për kah përmbajtja është mjaft e pasur por edhe heterogjene. Megjithatë, tema madhore e bashkimit kombëtar i lidh së bashku të gjitha nën temat dhe njësitë e tjera kompozicionale. Autori është i bindur se më shumë se gjithçka tjetër, ka rëndësi transmetimi në një formë adekuate programore dhe me forcë emocionale të transmetohen natyrshëm te publiku më i gjerë njohuritë historike dhe ato bashkëkohore, konceptet, mënyrat e veprimit kulturor, artistik, politik dhe shoqëror lidhur me zhvillimet aktuale dhe të ardhshme të popullit shqiptar në të gjitha fushat e jetës në planin kombëtar dhe ndërkombëtar. Motoja e angazhime të tij është: “Një komb një qëndrim”.
VIZIONI I LIRISË DHE I UNITETIT KOMBËTAR SHQIPTAR
POEZI NGA VULLNET MATO
Vullnet Mato
TI HYRE BRENDA MEJE
Ti ishe një trëndafil,
që sapo të mora erë,
hyre brenda gjoksit tim
bashkë me oksigjenin.
Lëshove rrënjë e degë
nëpër inde deri thellë,
dhe filluan në brendësi
boçe trëndafili të çelin…
Aroma më shpërtheu
nga të gjitha poret,
dhe u mbush shtëpia
me të trëndafilit erëmim.
Më thanë të afërmit,
Ç’ke që parfumohesh,
sikur je femër që shkon
për çdo ditë në takim?…
Më pas nëpër rrugët
dhe oborret e lagjes,
aroma e trëndafilit
shkoi derë më derë.
Më shihnin përqark
me habitje ziliqare,
sidomos lulet e saksive
që nuk kishin erë.
Provova rrënjët e tua
të shkul nga vetja ime,
të drejtoj vështrimet
që më shihnin vëngër.
Por ndjeva dhimbje
të forta me sëmbime,
gjembat më shpuan
nga koka te këmbët…
S’mund të të shkulja,
kurrsesi nga trupi im,
se ti e gjitha përbrenda
më kishe mbirë!…
Atëherë shikimet i lashë
të pëlcisnin me gjëmim,
përderisa me aromën tënde
ndjehesha fare mirë!…
NË PRILL E NË MAJ
Të dua pranë
gjithë muajt e vitit,
moj e mira ime,
që të kam, laj e thaj,
të lutem, me gjithë
zjarrin e shpirtit,
veç në prill e në maj
prej meje mos u ndaj!
Mund të shkosh
kudo të shëtisësh,
nga Japonia deri
në ishujt Havaj,
po leri vizitat e tua
tek njerëzit e fisit,
veç në prill e në maj,
prej meje mos u ndaj!
S’të pengoj lirinë
as në behar e dimër,
madje flatrat e mia
të jap për berihaj,
të fluturosh ku të do
e bardha zemër,
veç në prill e në maj
prej meje mos u ndaj!
Nuk dua të bëj,
marrëzira intime,
moj e mira ime,
që të kam, laj e thaj,
të fal gjithë muajt
e tjerë të stinëve,
veç në prill e në maj,
prej meje mos u ndaj!…
SUPA E NGROHTË
Poçja e lashtësisë,
zjeu ndanë zjarrit supën,
për bujkun e djersitur
dhe muratorin e lodhur.
Pa supën ku do e njomte
pleqëria bukën,
në vitet kur në gojë
pa dhëmbë është ndodhur?…
Supa ka qenë gjella
për pasanikë e varfanjakë,
se as mbretërit në sofra
nuk hanin vetëm mish.
Me ecejaket e lugës
nga goja në tasin rrumbullak,
çorba u ka shuar njerëzve
urinë ditore plotësisht.
Lypsarët që na luten
rrugëve, të rreckosur,
nuk do të kishin
dridhmën e urisë vitale,
te dora e zgjatur
nga njeriu i ngopur,
po të merrnin të paktën
pjatën e supës sociale.
Sikur dy shpirtgjerë biznesi,
me pak shpenzim,
të mbyllnin në çdo qytet,
dy nga shumë klube,
do të meritonin
titullin e nderit “Humanist”
po t’i kthenin ato falas
në dy mensa supe!…
Por ndoshta pritet
bujaria kuzhinierit diell,
në kazanët e dy deteve
me ujë e peshq plot,
të ziej për mjeranët,
pasi të shkojnë në qiell,
pjatën me një garuzhde
supë të ngrohtë…
LUANI MBRET
Luani ka në pamjen
e vet madhështore,
në krifën hijerëndë
të bishës me autoritet,
në fuqinë e frikshme
të egërsisë kafshërore,
të gjithë madhështinë
për t’u quajtur mbret.
Veçse mbret i tmerrit
për kafshët përreth,
që frymojnë së bashku
nëpër savana dhe pyje,
ku ai me egërsinë
e çatajve të mprehtë,
mbretëron duke shqyer
prej tyre mish butësie.
Karakterin grabitqar
të autoritetit luanor,
kanë shfaqur në poste
dhe shumë kryetarë,
komandantë, presidentë,
deri te perandorë,
përfunduar si luanë
të ngordhur a të vrarë…
Përuljet e verbra
para kolltukut të tij,
bëjnë të zgjedhurin
me urtësi shembullore,
nga mendjemadhësia
të nxitet për harbutëri,
duke imituar luanin
me instinkte shtazore.
Ndryshe nga kaprolli,
drejtues tufe i shtruar,
vështirë të mbrohet
njeriu nga vetja e vet.
Kur nuk ka premisa
për të ndryshuar,
shmanget vetëm sapo
shndërrohet luan mbret…
LËSHOJE ZOGUN FLUTURIM
Ndonëse me gojë
gjithçka ke mbuluar,
dhe s’do ta zbulojë
sekretin asnjeri,
një zog i fshehur
të cicëron papushuar,
në kafazin e gjoksit,
ku askush nuk e di.
Po mua vështrimi yt
më tregon tinëzisht,
me pulitjen e syve,
si luhatja e valëve,
se zogun e pafajshëm
dënon rreptësisht,
vetëm për t’a ruajtur
nga thëllimi i fjalëve.
Syri im të vrojton
mbi vetull si qukapik,
kur shkërmoq për të,
thërrime mendimi.
Figura ime çdo çast
të endet nën qerpik,
kur buza të rrudhet
nga drithërimi.
Ndrojtja të shtyn
ta mbash të vluar,
por sado mundohesh
ta fshehësh me gjeste,
kafazi i gjoksit
nuk mbetet i maskuar,
kur ti padashur
tradhton vetveten!
Eh, sa zogj ndjenjash
në kafaze janë shuar,
pa shtrirë krahët
në hapësirën e kaltër!…
Lëshoje zogun e gjorë
në qiellin e penguar,
të nxjerrë mallin
e fluturimit krahëhapur!
Të dëgjojmë sërish
këngën e tij të nostalgjisë,
të na ndjejë shpirti prapë
kënaqësi e ngazëllim.
Lëshoje pa merak
se zbulohet zogu i rinisë,
tani s’jam më skifter,
të kap zogj në fluturim!…
Poezi nga Sinan Kërpaçi
kur fle me poezinë.
Libri i Joniles
SHEFQET SULMINA
Libri i Joniles
tregim
-Shkojmë!
-Shkojmë,-i thashë.
…Kështu të pakten na kishin thënë.Nuk ishim një çift shumë i gjatë por as të shkurtër.Të bukur?Ajo ma kalonte.Por nuk ishte ky problemi.Ajo këtë mëngjës kishte ulur koken si një trendafil i verdhë nga vera e pjekjes.Herë-pas-here shihte nga unë për të kuptuar ndonjë gjë.Në çantën e pambyllur mirë dukej paksa kopertina e librit të sapo botuar prej saj.Në kopertinen e librit ishte fotografia e saj.Më pëlqente ajo fotografi,të cilën i’a kisha bërë unë,kur ishim me pushime në Liqenet e Lurës.Emri i saj,Jonila Marra,një sfond liqeni,disa lejlekë dhe zogjë bjeshke në fluturim,kurmi i saj marrë si në shpinë,do t’a tregonte më së miri këtë mëngjës,ndërsa po linim shtëpinë.Librin e botoi Jonila me emrin e saj,por poezitë ishin të miat.Tani,Jonila,gruaja ime është poete për të tërë lexuesit që do ta lexojnë këtë libër,ndërsa unë që lodha kokën,nuk do të jem asgjë.Ka shkruar vetem se “falendëroj bashkëshortin tim për të tëra “lulet” e mrekullueshme që më ka dhuruar gjatë njëzetë vjetëve të marteses me të”.
-Pse ma bërë këtë?- e pyes në heshtje ndersa marrim rrugën drejt gjykatës së qytetit.
-Ç’farë të bëra unë?- më përgjigjet ajo me pyetje,po në heshtje.
E shihja që ndjente një gozhdë pendes brënda vetës.Kërkonte të hapte bisede e ndërsa s’ma ndante krahun.Më kishte kapur në krahë dhe ashtu të kapur shtyheshim drejt gjykatës.Nganjëherë më vinte çudi që po shkonim para gjyqëtarëve.E ç’farë do të bënin gjykatësit.Si do ta pengonin shpërndarjen e librit që kishte tre muaj që kishte dalë dhe gruaja ime,Jonila Marra,nuk më kishtë treguar,duke dashur të ma bënte surprizë për ditëlindjen time kur të vinte dhjetori.Dhuratat që shkëmbenim unë dhe ajo ishin të ndryshme.Ajo zakonisht më blinte rroba,sende dhe torta.Ndersa unë i dhuroja vetem poezi,sepse ishte dëshira e saj vetem për to.Ndërsa lulet,tashmë që fëmijet janë të rritur,i blejnë ata dhe i vendosim në tavolinë.Ah,harrova të them se shampanjën e zgjedh unë.Bëhet një darkë e vogël dhe me qirinjë të ndezur dhe një këngë e shkurtër urimi.Mbi komodinën e gjumit unë i ve një poezi të re,dhe kjo është dhurata finale.Ndofta…Por,duke ditur se asaj i pëlqejnë poezitë unë nuk është se i dhuroj vetem për ditëlindje…Dhe kështu vajti puna,derisa ajo nga tërë ajo turmë letrash urimi të fala nga unë në formë poezie,bëri librin.
Të shohim tani ç’do të thonë gjykatësit.Ne në shtëpi nuk e zgjidhëm dot.Fëmijët thanë se nuk merreshin me poezitë apo me lulet tona,pasi ato ishin çeshtje e jonë.
Unë i them Joniles:
-Pse ti nuk e shkrove se “falenderoj bashkëshortin tim për poezitë dhe jo për lulet në thonjëza.
Ajo më thotë:
-Po njëlloj është si lule dhe poezi.Mjafton që ato janë të bukura dhe unë kuptoj se ti më do.
Në fakt ajo kështu i shmangët së vertetës.
-Moj po unë të dua se je e bukur dhe më pëlqen,por poezitë janë poezi,e nuk janë lule.Poezitë rrojnë,ndërsa lulet thahen dhe kaq.Poezitë mbesin.
-Pikërisht,- më thotë ajo,- pse mbesin,unë i mblodha ,i redaktova,pagova lekët për ti botuar dhe tani kam të drejtë ti falë ndër shoqe ose edhe t’i shesë.
-Ti ke të drejtë të shesësh patate apo qepë,por jo poezitë e mia edhe pse unë t’i kushtoj ty.
-Nëse unë,-thotë ajo,-do të të kisha dëshiruar lule dhe jo poezi,ti do të më kishe dhuruar vetem lule ose gjëra intime e të kuq buzësh,të cilat,unë përferoj ti blejë vetë.
E ndërsa mendoja këto diskursione duke ecur me Jonilën,kishim mbërritur para gjykatës,por që për dreq, hapej pas një gjysmë ore.
-Hyjmë në ndonjë bar,-tha Jonila.
Unë tunda koken në shenjë pohimi.
U ulem në barin më të afërt.Unë porosita kafe.Jonila portokallë të shtrydhur.Jonila pa një miken e vetë dhe e përshendeti.Ndërsa nuk i kishim përfunduar ende unë kafenë dhe jonila portokallin e shtrydhur, mikesha që njihte Jonila,u afrua,na dha dorën Jonilës dhe mua,dhe ja plasi komplimeteve për librin (tim) të Jonilës.
-Po ku je moj Jonila,ku je moj Jonila Marra!?Komplimente për librin.Shumë komplimente,shumë komplimente…
-Kamariere!Të lutem një fernet!-thashë.
Pas pak erdhi Shpetimi,një mik imi,i vjetër më dha doren dhe ja plasi edhe ai komplimentat Jonilës:
-Urimet e mia më të bukura!
Pastaj m’u kthye mua:
-Po si s’na pate thënë se e ke gruan poete?
Nuk dita t’i përgjigjësha.
Urimet bëheshin më zë të lartë dhe sa ishin në lokal kthenin kokat dhe dëgjonin.Një syresh kishte shkuar deri në librai aty pranë dhe kishte blerë librin e saj.E vuri në tavolinën tonë dhe i tha Joniles t’i linte një shenim,pasi kështu do ta lexonte më më kënaqësi librin (tim) të saj.
Pastaj e mori prapë fjalën mikesha e Jonilës.Unë pija fernet kur mikesha e Joniles i fliste për disa poezi të veçanta,madje dhe i kishte mësuar përmendësh.Edhe unë disa i mbaj akoma në mendje.Eh,më kujtohen,thashë me vete,por tani është vonë.
Pastaj u fol për kopertinën,fotografinë që i kisha bërë unë…Jonila nganjëherë hidhte veshtrimin nga unë dhe sikur më thoshte të mos mërzitesha.Jo,pse të merzitësha?…Përkundrazi,
-Pritë,-tha Jonila,-nuk e shikon dhe bëri me dorë nga shoqja e saj.
-Jo,jo,dilni!-tha mikesha e Joniles.-Shihemi prapë,-duke më lëshuar mua një veshtrim të ftohtë ndersa Jonilen e përqafoi.
Kur dolem jashtë pamë se dera e gjykatës ishte hapur.Binte një shi i imët,por brisk i ftohtë.Unë e pyeta Jonieën të hapte çadrën e saj,që ja kisha dhuruar unë.
Gjykatësit ishin tre.Njëra ishte grua.Njëri shkruante gjatë kohes kur unë fillova t’i ankohem për ç’ka më kishte bërë Gruja.Dy të tjerët dëgjonin.Dëgjuan pastaj dhe Jonilen.Pastaj u hoqen mënjanë për të marrë vendim.Vendimi ishte ky:
Dhuratat janë dhurata.
Unë i thashë Gruas se do t’a hedh më lartë.Mirë më tha Jonila,po futu në çadër se do të lagësh.U futa në çadren e saj dhe herë pas here zgjasja sytë nga çanta e gruas për të parë librin (tim) të Joniles dhe nuk e di pse më erdhi ndërmend “Bel Ami” i Guy de Maupassant.
FJALË TË PATHËNA, PËR PILOTIN DËSHMOR, AZBI SERANAJ
Nga: Prof. Murat Gecaj
publicist e studiues-Tiranë
1.
Jeta është shumë e çuditëshme! Po të më kishte thënë dikush, këtu e mbi 60 vjet më parë, se tani do të ulesha e të shkruaja për një bashkëmoshatar timin, me emrin e nderuar dhe titullin e lartë “Dëshmor i Atdheut”, Azbi Ramadan Seranaj, sigurisht që do të më dukej e pabesueshme. Por ja, që jeta është e tillë, me shumë të paparitura, me dhimbje e brenga, por dhe me fatkeqësi.
Në këto mendime të trishtuara më futi këto ditë kolegu e miku shkrimtar, sidomos për aviacionin shqiptar, Riza Lahi. Ishim takuar bashkë që të pinim kafe dhe të shkëmbenim dy libra me njëri-tjetrin. Sigurisht, tema e bisedës sonë ishte edhe për jetën e pilotëve tanë. Mirëpo, miku im nuk e dinte, se diçka e shkuar nga jeta ime më lidhte me këtë armë të Ushtrisë Shqiptare. Ndër të tjera, i tregova atij se kisha qenë skenderbegas që në moshën 12-vjeçare, pra në klasën e 7-të. Pasi mbaruam klasën e tretë gjimnaz, maturën na dërguan ta kryenim në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve. Në verën e vitit 1957, ndodhi e paparitura për disa nga ne kursantët. Na përzgjodhën për të na dërguar të studionim për aviatorë, në ish-Bashkimin Sovjetik. Kishte nga ne, që ishim kursantë në degën e artilerisë së rëndë kundërajrore. Pra, nga planifikimi që të përgatiteshim për të gjuajtur avionët “armiq” nga toka, ishte menduar që të aftësoheshim për të dyluftuar në ajër me ata.
Që mos ta lodhi lexuesin, po citoj pak radhë nga libri i autorit aviator, Qirjako Dhima:
“Oficeri i rojës, pasi mori forcën nga kujdestarët dhe oficerët e ditës të nënreparteve, komunikoi:
-Vini re! Kursantët, që do të dëgjojnë emrat, mbas ngrënies së drekës, do të paraqiten në komandën e shkollës! Dhe filloi të lexonte: Servet Dani, Petrit Nuraj, Qirjako Dhima, Azbi Seranaj, Murat Gecaj, Meko Elmazi…Lista ishte me 14-15 veta…”.
Siç tregon autori i librit në fjalë, ne na njoftuan se, me urdhër të ministrit të Mbrojtjes Popullore, ishim caktuar për t’u dërguar në Shkollën e Aviacionit, jashtë shtetit, pra në ish-Bashkimin Sovjetik, për t’u bërë pilotë gjuajtës reaktivë. Ndërsa nuk ishte e thënë që unë të shkoja për studime jashtë vendit për aviator. Nga një ftohje e fortë dhe e paparitur, u shtrova në Spitalin Ushtarak të Tiranës dhe në vijim më liruan me paaftësi për shërbimin ushtarak. Kështu, mora udhë të tjera, në jetën civile. Ndërsa shumica e atyre bashkëmoshatarëve të mi, me përjashtim të Servet Danit, me probleme nga sytë e ndonjë tjetër, ata studiuan dhe u bënë pilotë të zotë, në Aviacionin Luftarak Shqiptar. Ndër ta, ishte edhe shoku im i dashur dhe i paharruar, Azbi Seranaj.
2.
E kishte nisur jetën ushtarake në vitin 1950, pra në moshën 10-vjeçare, ndërsa unë dy vite më vonë. Vërtet ishim nga krahina të ndryshme të Shqipërisë, unë nga Tropoja e ai nga Mallakastra, por megjithatë jeta jonë ushtarake, që në atë moshë të vogël, na afroi e na bëri si vëllezër. Kjo vinte edhe sepse Azbiu ishte djalosh i urtë, i qetë e i afrueshëm dhe i respektueshmë me të gjithë ne. Gjithashtu, me mësime ishte ndër më të dalluarit e klasës dhe tërë shkollës sonë. Sigurisht, këto cilësi ai i ruajti të pandryshuara, deri në fundin e jetës së tij.
Siç tregova më lart, Azbiu shërbeu në armën e aviacionit dhe bëri emër me profesionalizmin e tij të spikatur. Ndërsa unë, pas studimeve të larta, në Tiranë e në ish-Leningrad (sot Petërburg), shërbeva pothuajse gjithnjë në shtyp. Por në vitet 1966-1973, më dërguan të punoja me rininë e kulturën në Malësinë e Gjakovës (Tropojë), pra në rrethin e vendlindjes. Në ato vite bëheshin shumë stërvitje ushtarake, jo vetëm me oficërë e ushtarë efektivë, por dhe me rezervistë. Mbaj mend se një lajm shumë i hidhur u përhap përmes medias, pra se aviatori i guximshëm dhe trim, Azbi Seranaj, në moshën 32-vjeçare, gjatë një fluturimi me avionin e tij gjuajtës-bombardues, kishte humbur jetën tragjikisht dhe kishte mbetur përgjithnjë i paharruar, në kaltërsitë e Atdheut tonë!
Shumë vite më pas, pikërisht në vitin 2005, e takova pranë Komitetit Kombëtar të Veteranëve, në Tiranë, bashkëmoshtarin tonë, oficerin e njohur të aviacionit shqiptar, Qirjako Dhimën. Ai më tregoi se kishte përfunduar një libër, kushtuar pikërisht jetës dhe aktit heroik të pilotit Azbi Seranaj. Shkëmbyem mendime, se edhe unë mund të shkruaja diçka, në nderim të kujtimit të tij. Mirëpo, siç doli më pas, isha i vonuar dhe libri ishte dërguar në shtyp. Pra, nuk u realizua dëshira që aty të botoja pak radhë!
3.
Duke u kthyer te takimi me Riza Lahin, që përmenda në fillim të këtij shkrimi, shënoj këtu se ai, kur u njoh me lidhjet e kahershme të mijat me Azbiun, e hapi celularin dhe formoi një numër. Sakaq, më tha t’i flisja vëllait të tij, pra Kujtim Seranajt, i cili jeton dhe punon në Tiranë. Sigurisht, përjetova emocionet e rastit dhe e lamë që të takoheshim bashkë, në ditët vijuese. Kështu ndodhi që të nesërmen dhe ai më tha se kopjet e librit, kushtuar Azbiut, ishin mbaruar me kohë. Ndërsa unë gjeta një rrugëzgjidhje tjetër, pra e mora atë në fondin e Bibliotekës Kombëtare.
Nuk do të ndalem këtu, që të bëj recensionin e këtij libri, në 175 faqe, shoqëruar me mjaft fotografi shprehëse. Por theksoj se autori, që nga fillimi e deri në fund, ka dëshmuar jetën e thjeshtë, por heroike të në djaloshi nga një familje atdhetare mallkastriote. Kështu, pas kaq e kaq vitesh, e solla në vëmendje me dashuri, nderim dhe respekt të veçantë, shokun tim të rinisë, Azbi Seranaj, kujtimi i të cilit do të ruhet gjatë nga brezat.
Me këto radhë të thjeshta, sadopak, tani ndjehem “i çliruar” nga një detyrim moral, që pak vite më parë, nuk munda të isha edhe unë pjesë e librit jetëshkrimor të Qirjako Dhimës, kushtuar këtij “Dëshmori të Atdheut”, me titullin: “Azbi Seranaj, përjetësisht në kaltërsi-Monografi” (Tiranë, 2005).
…Janë thurur këngë e vjersha dhe janë publikuar kujtime e shkrime për pilotin Azbi Seranaj, disa nga të cilët janë edhe në këtë libër. Përmbledhurazi, mund të shpreheshim, me fjalët e autorit të tij: “502-shi”, ashtu mbeti përjetë në sulm, në pikjatë!” Ndërsa unë po shkëpus vetëm pak vargje, prekës e domethenës, hartur nga shokët, që në ato ditë të rënjes së tij heroike , në tetor 1972:
Për ty nëna nuk derdhë lotë,
Bijtë e saj janë gjithë pilotë;
Vijnë nga Jugu e nga Veriu,
Nëna thotë: Po më vjen Azbiu!
Në aerodrome shokët kur zbresin,
Me parashutë e përshëndesin,
Që s’pranoi kurrë për ta hapë,
Kur avioni i tij mori flakë!…
Tiranë, 3 prill 2013
VAJZA ME GJARPËR
Shkruan : Avdi Ibrahimi
TREGIM
VAJZA ME GJARPËR
Në gropzën e oxhakut ishte ndezur një zjarr që shkëndijonte errësirën nga flake të verdha që vezullonin fytyrën e gjyshit, dhe të gjyshës. Në dhomën e zjarrit mbretëronte një ngrohtësi, dhe kundërmonte era e kungujve e misrit të zjerë. Gjyshi kishte ndenjur në karrigen e ulët me tri këmbë në të majtë të oxhakut, ndërsa gjyshja në të djathtë të oxhakut rrinte heshtur e kredhur në mendime, kurse ne fëmijët Shpendi, Arbëni, Japiga, e Thesprota, ishim të ulur në kashtën e mbuluar me cergë me vija të trandafilta, ndërsa nënë Xhevahirja e babë Besmiri kujdeseshin për kafshët. Heshtjen e asaj nate e kishte prishur gjyshi me zërin e tij burrëror,tek kishte filluar tregimin edukativ, të befasishëm për ne, pasi këtë natë të qetë nuk kërkuam nga gjyshi të na tregonte diçka nga e kaluara?! Me vemendje te plot dëgjuam tregimin teksa e filloi gjyshi:
- Në fshatin Kabash, në afërsi të kodrës së varrezave, ku ishte ngritur faltorja vend i adhurimit ilir, ku fshatarët i luteshin zotit të tyre Diellit. Aty pranë jetonte sëbashku me prindin e vet një vajzë e bukur, që për nga bukuria ja kalonte edhe Helenës së Paridit të Trojës e quhej Rozafa. Ajo ishte një femër intelegjente, shum e sinqertë e fare e thjeshtë, por plot besim tek zoti Diell. Gjatë gjith jetës së saj shquhej për bamirësi, njëkohësisht kishte aftësi për të parashikuar të ardhmen. Ndërsa këtyre anëve kishin dal në skenë një grup hajdutësh që për habin e të gjithëve vidhnin në varre çarçafet qefin të të vdekurve. Hajdutet nuk ishin nga trojet tona, ata ishin të ardhur nga malet Karpate, dhe Ural, por egërsia e tyre ishte ç’njerëzore, që nuk përfillnin fare doke e zakonet tona, ata jetonin në kodrinen e Rrezonës paksa më larg prej Kabashi. Në fshatrat për rreth Kabashit kishin marrur dhenë thash e themet lidhur me këtë dukuri makabriteti. Disa nga fshatarët thoshin se kukudhët e kqinj nuk gjenin qetësi në varre, natën dilnin nga varri për t’i sjellur fatkeqësi njerëzve. Të tjerët thoshin se kjo ishte parashenja e kiametit (apokalipses), sipas librave të shenjtë, që parathonë ringjalljen e të vdekurve. Nga të gjiyha këto thash e theme, fshatarët shpresonin se të vërtetën mbi këtë dukuri të ligë, do t’ua thoshte Rozafa. Ajo u kishte shpjeguar fshatarëve se nuk është fjala për asfarë shenje të kiametit,e as që janë ngritur nga varret shpirtërat e kqinj, por se është fjala për një grup hajdutësh që veprojnë nën urdhërat e dreqit. Kështu fshatarët ishin qetësuar paksa. Ndërsa tri ditë para Shën Gjergjit, ajo e kishte lutur babë Ajaksin që të kontaktonte hajdutët, që t’ju paguante atyre sa ti kërkonin monedha ari, në mënyrë që natën e varrit të mos i shkonin hajdutët për t’ja vjedhur çarçafin qefin, se në emër të zotit Diell, në ditën e Shën Gjergjit ajo do të ndërronte jetë nga kjo botë. Kështu ajo nuk dëshironte që këta të paudhë t’ja zbulonin varrin e ta xhveshnin nga çarçafi qefin, si vajzë e re që ishte të mos turpërohej përpara zotit e para të paudhëve. Se parashikimet më thonë se këta soj njerëzish në shekujt që do të kalojnë do të bëjnë masakra të papra ndaj popullit tim. Ajaksi s’kishte pse e kundërshtonte parathënën e saj, kur e dinte se atë që thoshte, ashtu edhe do të ndodhte. Ashtuqë kish marr kontaktin më njerin nga hajdutët, e kishte paguar aq sa kishte kërkuar monedha kukëudhi. Vërtet në ditën e Shën Gjergjit, Rozafa kishte mbyllur sytë përgjithmon nga kjo botë trishtimi e frike. Të nesërmen pasdreke me nderime të larta ishte varrosur ajo.
Akrepat eorës kalonin mbi njëri tjetrin. E ne fëmijët prisnim me ankth, se si do të përfundonte këtë tregim të frikshëm gjyshi.
- Atë natë kishte rënë heshtje varresh u dëgjua sërish zëri i gjyshit Rozafës ju kishin ndalur rrënkimet e zemrës, mbi varrin e saj ende lulet ruanin freskin e tyre. Brenda ishte errësirë e pafund, dhe bënte ftohtë, atë natë pranvere. Hëna ndriqonte atje lartë në qiell. Ishte një hënë ndriqim plote. Hajdutet edhe pse ishin paguar, përseri pas mesnate shkuan te varri Rozafës, dhe pa frik zbuluan varrin, që rrezet e hënës e kishin ndriquar si të qe një ditë me diell. Ju afruan vajzës, zgjatën ato duar të pista, filluan ta zhveshnin nga çarçafi i bardhë si bora. Ato duar të ndyra ndien një akullsi përpara trupit të gurosur, ajo ftohtësi sonte për çudi u kishte future ethet në bark. Rozafes së mire po i vidhej çarçafi çefin, e vetmje gjë që kishte marrur më vete…Ashtu e lakuriquar, me urdhërin e të madhit zot, ajo hapi ata sy qiellor?! Ata kishin mbetur të ngrirë, ishin mbërthyer afër njëri tjetrit tek shikonin me habi këtë skenë të çuditshme. Tmerri i kishte kapur, i la për një çast pa frymë, duke menduar se mos ishin në halucinacione, i kishte pushtuar një tmerr i pashpjeguar, një frikë çmendurie. Ata kishin vjedhur me dhjetra çarçaf qefin, i kishin shitur pastaj me çmime të ulëta në treg, por gjer në këtë natë asgjë e jashtëzakonshme nuk u kishte ndodhur?! Ndërkohë u ndie zëri i mekur i Rozafes, – pse sonte në natën e varrit nuk më lini të qetë o të paudhë…! Si duket nuk ju ka pagauar imë atë ë? – Po u përgjigjën me një zë paksa të mbytur hajdutët, sikur ndonjë hije varri t’i kishte kapur për fyti.– Oh! Ai na ka paguar edhe mire, po zanati ynë është ky, që t’ua vjedhim varret, faltoret, mitet, legjendat, tokat, bagëtitë bile edhe çarçafët qefin! – Pas kësaj skene tragjike… Rozafa, kishte pyetur Arangjelli, ç’e ke këtë gjarpër të mbështjellur në dhëmbin tend?! Rozafa e bukur kish vështruar me kujdes Mirosllavin, Çedomirin dhe Sashën fytyr trembur. – Si është e mundur kishin folur të tre me një gjuhë të dobët shqipe, - në dhëmbin tend ai gjarpër i vogël të qëndrojë?! – Ne tani po kuptojmë se sa rendë kemi gabuar. Ata ja kthyen çarçafin e kishin lutur që ti falte, e tu tregonte punën e atij gjarpëri të zi…
- Oh! Sikur ta dinit si kam jetuar! Jam rritur me prindërin tium Ajaksin e urtë e të mençur, tashmë ju e njihni atë. Ai më kishte edukuar të jetoja me ndërgje të pastër, të isha një bamirëse e fjalë ëmbël ndaj çdo njeriu, porosin e tij e kam kryer më përpikmëri, përderisa isha në mesin e të gjallëve, nuk kam bërë çoftë edhe një të keqe të vogël, me përjashtim të një rasti, ku në gardhin e fqiut tim Platorrit, kam marrur një ferrë, me të cilën e kam pastruar këtë dhëmb të prishur… – Oh! Kishin klithur më zë të dridhur hajdutët! Pa, pa, e çdo ndodhë me ne, qe shum të liga i kemi bërë popullit të Arbërit…S’mund të besojmë, se sa të zeza kemi bërë. Ç’hipokrizi e gënjeshtra kemi përhapur…Sa të liga u kemi bërë këtyre njerëzve…Ç’shtazëri kemi punuar. Ah, edhe të vdekurve në varre u kemi prishur çetësinë…Ndërkaq Rozafa kishte mbyllur sytë, dhe gojën…Hajdutët sllavo-ortodoks, edhe sot e kësaj dite nuk kanë mbledhur mend ata po mundohen të shkatërrojnë gjithçka që është e jona…Ata na i prenë me sakic më 1913 mbi shtatëdhjetë burra e dy femra të martuara në Kishë të Kabashit…Ne megjithatë mbijetuam të gjitha kohet e trazuara në Gadishullin e Ballkanit… – Ky tregim na la të nemitur ne fëmijët që po rriteshim.Ndërsa gjyshja e kishte çortuar gjyshin, se fëmijëve nuk duhet treguar natën ngjarje të frikshme, qofshin ato edhe më përmbajtje edukative…
Tërë natën nuk kisha fjetur përbluaja në mendje Rozafën, hajdutëtët, dhe burrat e grate të prerë me sakic nga Spirr Delloci, në Kishë të Kabashit.
DRITAN NIKLEKAJ DRITËRON ME DRITËN E VET POETIKE
Ramiz Lushaj
1.

Krijimtaria letrare e poeteshës Raimonda Moisiu
Vangjush Saro

Raimonda Moisiu
Raimonda Moisiu është tashmë një poeteshë dhe publiciste e njohur dhe një personalitet në ngjitje i jetës së diasporës mbarëshqiptare. Ky shkrim rreh të portretizojë pikërisht në mënyrë sa më realiste një prej intelektualeve shqiptare që prej disa kohësh ka tërhequr vëmendjen e një publiku të gjerë; dua të formuloj pra, në këto radhë, gjithë nderimin tim për krijimtarinë letrare të saj, për poezitë, publicistikën, sa edhe përfshirjen në një sërë veprimtari mbarëshqiptare. Një grua e rrallë, që u ngrit mbi dramën e saj vetiake, për t’i dhënë shoqërisë shqiptare, veçmas diasporës, më të mirën e shpirtit dhe të talentit të vet natyral. “Kërkoj dritë, dritë,/ të më ndriçojë rrugën,/ drejt qiellit të kujtimeve…” (Grua e vetmuar) Përherë në kërkim, përherë e impenjuar në një aksion letrar a shoqëror, ndodh që Monda të më kujtojë mikun tim Viktor Canosinaj, një shkrimtar aq prodhimtar dhe përherë në një ambicje nga më të rrallat, që shkruan e boton pareshtur sikur të druhej se përndryshe mund të humbte apo mund të shkëpuste lidhjet me lexuesin, qoftë edhe vetëm për një çast. Unë e kuptoj dhe e besoj këtë zjarrmi.
Kafeqefi
Tregim-
Nga Raimonda Moisiu
… Emri i saj; Pranvera! Një emër i vecantë! Rrezatim!
Që cuditërisht simbolizon ëndrrat e petaleve të luleve, stuhi të castit e të stërgjatura, netët pagjumë e të shqetësuara.Përfytyrimin e rrezeve të diellit, që ngrohin livadhet e blerta e dremitjet nën hijen e pemëve.Ky emër i shkonte shumë për shtat. Në fakt emrin ia kishte vënë e ëma.Lindi në një ditë të bukur maji, ditë pranvere. Gjithmonë gjyshi e thërriste me përkëdheli”Verushe”.
Pranvera Trungu, qëndronte në këmbë, me duart e puthitura, trupin e tendosur, sytë të hapura, në sallën që mbretëronte qetësi absolute.Askërkush nga ata që ishin aty nuk ia ndanin sytë.Dëshironte të lëvizte, por vuri re se dikush mungonte, që t’i jepte një shënjë.E gjithë vëmëndja e audiencës ishte përqëndruar mbi një figurë të vetme.Ndaj Pranverës.Tingujt -”Shqipja e Andeve”,- u përhapën në sallë.Për një moment shijoi romantikën e tyre.E apasionuar shumë pas saj.Biles edhe kur bënte dush, gjithmonë e dëgjonte.Drita anash, ndriconte flokët e saj, -jo shumë të dendur,-një kafe e ëmbël, me nuanca ngjyrë lajthie nëpër to. Disa kapse ngjyrë floriri reflektonin.Dy vëthë perlë ishin gozhduar në veshët.Lëkurën e kishte paksa të përskuqur, me prenka.Mollëzat ngjyrë trëndafili binin në sy menjëherë në faqet e saj.Poshtë tyre dallonte kocka e nofullës.
Ngacmuese!
Përqëndrim i fokusuar në sytë e saj, larushë, që reflektonin grimca qelibari.Të njëjtin ngacmim, pikasje në buzët e saj, të trasha e të varura.Kishte veshur një kostum, ngjyrë uthulle të celur.Përpëliti sytë si flatrat verbuese të fluturës. Mori fjalën……
********
….dy orë më vonë kishte hequr këpucët.Mbyllur sytë.Në dhomën e saj.Në krevat.Mendonte.Përfytyronte.
E konsideronte veten një profesioniste-biles shkonte edhe më larg në këtë përcaktim-eksperte-në fushën e publicistikës e të letërsisë.Vërtet ajo pati studiuar e perfeksionuar studimet, aq vite sa edhe kolegët e tjerë, por komplimentat e vlerësimet e herëpashereshme nga eprorët, i kishin dhënë -gjithmonë sipas saj-reputacion në qarqet gazetareske.
Temperamente, me mëndjen kompjutër, -përsa i përkiste memorjes- e duart e një ëngjëlli!
E pavendosur në vetvete mendoi të lexonte dicka, të shihte televizor, t’i telefononte dikujt, apo të flinte.Pranvera ishte një femër që e cmonte shumë gjumin, sikur do të dëshironte të hante një cokollatë.Mbylli televizorin.Më pas librin në anë të jastëkut.Shtrihu krahët fort.U zhyt në carcafët e bardhë.E përhumbur midis përgjumjes e zgjimit, ndjehu zilen e telefonit.
-Eh, kush mund të jetë në këtë orë,-mendoi, teksa qëndroi në bërryl.
-Viktori është me shërbim, në veri të vëndit- i tha vetes përsëri.E dyzuar për të ngritur telefonin.Vështroi aparatin që cfaqte numurat nga vinte telefonata.
-Jashtë zone!-lexoi. Rrëmbeu receptorin.
-Viktori do të jetë!- mendoi e gëzuar. Në anën tjetër u dëgjua një zë i vrazhdë burri:
-Përshëndetje, ndjesë për këtë telefonatë të vonuar.
-Përshëndëtje, Eduart -ia kthehu Pranvera, duke iu hapur goja.
-Nuk më zinte gjumi.Kam marrë një kafe përpara dhe thashë shkëmbejmë dy fjalë.
-Mua, sapo më zinte gjumi. Por nuk të them dot, vafsh në djall, se të kam mik.Ia të marr edhe unë një kafe.Të më dalë gjumi.
U cua.Në njërën dorë telefonin, me tjetrën vuri kafen.
-Si e pi kafen të mesme, të ëmbël, apo fare pa sheqer?-e ngacmoi Eduarti në telefon.
-Do ta pij të hidhur, si një aspirinë para gjumit-iu përgjigj ajo.Ia dha të qeshurit. Edhe tjetri po ashtu.
-Dëgjo një pyetje tjetër.Cfarë vlerëson më shumë tek njerëzit?
-Në këtë botë të padrejtë, më shumë sinqeritetin -iu përgjigj ajo menjëherë.
-Hëmm,hëm, mirë e ke, Pranvera.Kjo botë është vërtet, jo vetëm e padrejtë, por edhe shumë hipokrite.Si shtiri kafen në filxhan, e vendosi mbi komodinë.Hyri në krevat.Gjysëm ulur, u mbështet te koka e krevatit.Hiqte kafen herëpashere.Eduarti ndjente zhurrmën e buzëve të saj, tek thithte atë.
-Si e kishe humorin sot,- e pyeti përsëri ai.
-U lodha se kisha një mbledhje paksa të gjatë.Ca mediokër më nervozuan.
-Po pse cfarë kërkonin ata?
-Iu mungon shpirti i krijimtarisë, nuk e dinë që ky “djall” gjendet te sytë, ndërsa flasin, ndërsa lexohen.Dikush mundoheshe të më fshiheshe.Doli ajo që unë i druhem gjithmonë. Por ti e di që në raste të tilla tingujt muzikorë të qetësojnë. “Shqipja e Andeve”-ndryshoi atmosferën. Më e qetë!
-Po koha si ishte sot?Këtej ka ditë që është diell, për plazh-vazhdonte Edi ta mbytëte me pyetje.
-Natyra nuk është keq këtej.Meqënse na mbyt shiu herëpashere,- iu ankua ajo.
-Unë e pëlqej natyrën shumë, sidoqë të jetë.Cfarë i pëlqen asaj, më shumë?
-I pëlqej;Ëndrrat e petaleve të luleve, stuhitë me erë e shira të forta, ngrohjen e blerimit të livadheve nga rrezet e diellit, një sy gjumë poshtë hijeve të pemëve, perëndimin e diellit, zhytjen e e tij në det.Një natyrë për poezi, në një emër poetik;Pranvera!-përfundoi ajo e enthusiazmuar.Tjetri ia plasi një të qeshure të gjatë e plot kënaqësi.
-Sa shpirt poetik, që paske mikja ime.E bëre lidhjen menjëherë. Nga cfarë iu druhesh njerëzve më shumë?-
-Mosmarrëveshjeve.Grindjeve!
Eh, sa herë nuk merremi vesh!
Sa herë më ka keqkuptuar!
Iu hap goja.Tjetri e ndjehu.
-Të zuri gjumi?
-Hëëë, aty afër!
-Mirë, mikja ime, po të lë në shoqërinë e gjumit.Nesër është ditë e re-gjëra të reja.
-Mirë u dëgjofshim!- i tha Pranvera me të shpejtë teksa pa orën në mur që shënonte tre e mëngjesit.Llogariti shpejt e shpejt me mënd; katër orë gjumë.
-Mirë u dëgjofshim, gjumë të ëmbël, Edi!
Lëshoi filxhanin e kafesë mbi komodinë.U shtri.
–Cfarë bën Viktori këtë cast??Po fle ose flet në telefon si unë.Mos po dëfrehet??Me kë??- e tmerruan këto pyetje…
*********
….Viktor Sulbeaj ishte një mashkull që i merrte gjërat shtruar e me lehtësi.Biles edhe kur ato ishin të koklavitura.Ishte një burrë i llogjikshëm.Nuk kishte rëndësi se sa i ngatërruar ishte problemi, me durim e llogjikë, ai ishte në gjëndje të gjente një mënyrë për t’i dhënë drejtim.Në sajë të talentit e karakterit të tij, Viktor Sulbeaj kishte marrë nën kontroll `perandorinë” e medias.Profesionin e kishte të trashëguar nga i ati.Ai pati qënë një nga radiofolësit e parë, që me krijimin e parë të valëve radiofonike, në dekadën e parë të shekullit të kaluar.
E parë! E parë! E parë!
Tashmë edhe ai vetë ishte i pari i asaj “perandorie të trashëguar”.Megjithse rrallë e shkonte atë nëpër mënd. Ai e kishte fituar tashmë pozicionin e tij. E vlerësonte shumë.Sepse aty ndodheshin rrënjët e traditës të Sulbeajve.Në raportin vjetor e pati vlerësuar Pranvera Trungun si një nga gazetaret më të mira.
Ulur në anë të tavolinës, me këmbët që i vareshin teposhtë, Viktori tërhoqi, një dosje, nga fundi i raftit, pranë saj.Filloi ta shfletonte.Në gisht i ndritëte rrethi i unazës floriri, me një gur të cmuar, të zi mbi të.Ishte vetëm 35 vjet. Kishte disa vjet që ishte martuar për herën e dytë.Lexoi në krye të dosjes;
Pranvera Trungu!
Tridhjetë vjece, e diplomuar në Universitetin e Tiranës, Babai i saj, një anëtar i respektuar i Parlamentit , ndërsa e ëma një ekonomiste e thjeshtë.Prindërit ishin divorcuar me mirëkuptim.Fillimisht, Pranvera bëri një jetë midis të dyve.Por kur e ëma u martua me dikë tjetër, ajo u vendos në Tiranë.Përfundoi studimet e larta, specializimin e më pas mbrojtjen e diplomës.Edhe martesa e dytë nuk i eci së ëmës.Po ashtu edhe të atit.Para disa kohësh ishin bashkuar përsëri të dy.
********
-Të lutem, hyni ju më parë,- i tha Viktori, teksa hapte derën e kafenesë.Pranvera iu bind fjalës mirësjellëse të tij.
-Po sikur të shkojmë poshtë, për kafe?Jemi më të qetë për të biseduar -i tha ajo.Sytë e saj larushë të hapur paksa- e vështronin.Prisnin aprovimin.Tjetri tundi kokën “PO”! Ajo eci me të shpejtë. Ai kokëulur e ndiqte pas.Vështronte këmbët e saj.Ajo e ndjehu.Përpiqeshe t’i gjysëmkryqëzonte.Si bënin modelet kur ecnin në pasarela.
Këmbë nazike!-mendoi ai.
Ishte shumë i suksesshëm në profesionin e tij.Jo, jo nga tradita e familjes! Aspak!
Ai ishte inteligjent!
I talentuar!
Mendje shpejtë!
Analitik!
Kërkues!
Simpatik!
Tërheqës!
I pasur!
Feminist!
Problemet i zgjidhte sistematikisht.Mendonte se si do ta fillonte prezantimin me një femër si Pranvera.Kishte një fytyrë, sikur ishte nën hijen e pemëve anës liqenit.
Elegante!Zëri i saj kishte tone delikatese të dialektit verior.Flokët i kishte kapur lart me një karficë.Megjithse dritarja ishte hapur, një valë zagushie përshkoi barin.Kondicioneri nuk punonte.Vëthët në veshë i varëshin deri te nofullat.Kishte veshur një bluzë të bardhë të hapur disi.Viktori dalloi pjesën e lartme të gjireve.Një përflakje i kaloi në trup.Ngriti-uli shpatullat menjëherë, të largonte emocionin.Piktura e një loti të madh reflektonte në mëngët e bluzës.Pranvera u ul në kanapenë ngjitur me murin.Këmba mbi këmbë! Fundi iu ngrit më lart.Gjysmat e kofshëve u zbuluan.Ai vështroi përsëri ato!
Sa të mira i ka dreqi!
Thonjtë e gishtave i kishte prerë shkurt.Të lyera me një manikyr të rostë.Ndjehu erën e deodorantit.
Femër seksi!
Si ta niste bisedën?Duheshe të tregoheshe tërheqës, miklues e lajkatar.Por jo, i pëlqente më shumë të ishte i thjeshtë.
I drejtpërdrejtë!
I hapur!
-Botë e vogël- e nisi ai bisedën
-Vërtet-ia aprovoi ajo.
Ai e dinte epërsinë e atyre fjalëve.Zbavitjen dhe emocionin e tyre.
-Nuk më duket suprizë. Unë e simpatizoj këtë mashkull- i tha vetes Pranvera teksa ia kishte ngulur vështrimin, me filxhanin e kafesë në buzë.Ndoshta kombinoheshin të dy. Edhe në interesat.
Është shumë tërheqës! -mendoi përsëri, ndërsa u rehatua më mirë në kanape.Kësaj here kofshët dolën më në pah.Ai ia nguli sytë atyre!
Autoriteti i tij i përshtatej më së miri asaj.Jo shumë i qetë! Jo i rreptë! Dicka që ajo e pat vënë re edhe te meshkujt e tjerë.Edhe te vetja e saj.Pranvera respektonte atë mashkull i cili dinte t’i menaxhonte emocionet.I cili kërkonte nga vetja e tij.Kështu gjykonte për Viktorin.E respektonte atë dhe veten e saj për të njëjtën arësye.
-Tërheqës-mendoi përsëri.Një mashkull i pashëm si Viktori do të jetë i tillë;’i rrezikshëm” për ndjenjat e saj.Mendoi të vinte një distancë midis të qënit epror dhe dashnor.Në fund të fundit; puna është punë, ndjenjat janë ndjenja!Zemra është një mace që është e mira të mos i zësh besë.Inteligjenca është gjë tjetër, por ajo nuk flet për dashurinë.
-Kur ta mendosh mirë cdo gjë, do të dëshiroja ta diskutojmë….sikur …hë..hë…. të pimë një kafe bashkë apo hamë edhe një darkë, nga e premtja-foli përsëri i pari Viktori.Ajo hodhi sytë te rrethi i unazës në gishtin e tij.Ai e kapi mendimin e saj.I buzëqeshi.Ajo i buzëqeshi gjithashtu.Pati një përfytyrim të gjallë, dëshirë të papritur, të papërmbajtur të bënte dashuri me të në një lëndinë, nën hijen e pemëve në pyll.Këmbët e saj të kryqëzuara me të tijat.
-E pranoj cdo gjë që mund të më thuash, Viktor-foli ajo me zë të ulët.Butësisht.Sytë e saj u gozhduan te unaza e tij.
-Mos e vrit mëndjen për këtë.Mendo vetëm për mua!- i foli ai po me zë të butë, duke treguar me gishtin e mezit, unazën.Pranvera fërkoi krahët e saj.Ndali dorën te loti i mëngëve.Tek e vështronte një kumbull loti ra mbi të.
Viktori ngriti dorën përshëndeti dikë.Me një të hedhur të flokëve me dorë, Pranvera kthehu paksa kokën.Fshiu lotin shpejt me kurrizin e dorës.
-Durimi-shqiptoi emrin e të porsaardhurit në bar.Me ngadalë e kujdes , Pranvera lëvizi në kanape.Tërhoqi fundin, duke i mbuluar disi kofshët.Në dialektin e saj, e turbulluar, kërcëlliti nëpër dhëmbë:
-Derr! Pa tru!Mediokër! Fshatar! Ndezi cigaren.
-Cinike!-mendoi Viktori, kur e dëgjoi atë të shfrente.
-Do të darkojmë të premte apo të shtunë-e pyeti ai, si për të ndërruar bisedën.
Ishte hera e parë që dikush ia bënte atë.Mundoheshe të tregohej e duruar.
-Të premte- i tha ajo pa ia ndarë sytë e egërsuar Durimit.
-Je kokëfortë!-i tha Viktori.
-Po jam!
-Edhe unë – i foli ai përsëri.
-Po edhe ti je, të dy.Mirë u pafshim të premten.Mblodhi veten.Doli jashtë kafenesë, duke e tërhequr derën fort pas vetes.U mbështet në të.Mori frymë thellë.
Të premte!…..
..Durimi..!-kërcëlliti nëpër dhëmbë emrin e tij. E zemëruar në kulm me veten, që pati mbajtur gjithë ditën në vëmëndjen e saj, atë. E kuptoi që Viktori e pat përmëndur atë me qëllim. Edhe pse e dinte tashmë që ai gjithshka dinte rreth të dyve nuk pati për momentin ndonjë ndryshim në reagimin e saj, vetëm se zëmërimin i saj e kishte dyzuar ndaj dy meshkujve, se sa te njëri. Kjo ide e qetësonte disi.
Durimi!-përsëriti. Mendon se është shumë i zgjuar! U përpoq ta largonte mëndjen nga ai. Filloi të mendonte rreth Viktorit. E bënte shpesh këtë. Kur dëshironte të largonte dicka të trishtueshme apo të mërzitëshme nga mëndja, kalonte në ëndërrime për dikë tjetër.
Morri tri herë frymë thellë me sytë e ngulur mendueshëm te filxhani i kafesë e duart mbështetur në anë të tavolinës.
-Po të më pyesnin mua, muaaa, do t’i jepja Durimit një leksion të mirë, atij derri të ndyrë-murmuriti në heshtje.Si hoqi edhe njëherë kafe, mendoi të njëjtën gjë edhe për Viktorin, që merrej me një fshatar, me një mediokër të tillë. Mos vallë janë të dy të barabartë në cdo gjë??!!
Jo, Jo Viktori! Ai është ndryshe!
Pranvera mundi të sillte me trishtim e zemërim zhgënjimet e pakënaqësitë, mërzitjet – i pakëndshëm me ata kokërdhokët e syve të kërcyer, që të frikësonin. Me kujdes vendosi filxhanin në lavamanin e mbushur me enë që prisnin t’i lante. Mendoi përsëri se Durimi donte një dush të nxehtë, për t’ja ulur hundën, si një njeri mëndjemadh e pompos. Do të kishte qënë më mirë të isha marrë me një mashkull që të ishte disi i vrazhdë, sesa me një të tillë i lustruar, që mendon se shkëlqente. Më mirë një mashkull që di të djersijë e të përkulë kurrizin, sesa një që i ndritin thonjtë sikur i ka lyer me manikyr dhe një kostum firmato veshur. Ndaloi për një cast në mes të kuzhinës, me njërën dorë në faqe, ndërsa mendimet luftonin me ndërgjegjen e saj. Ishte koha që ndjente nevojën se ajo duhej të merrej me një mashkull dhe Pse?
Ndjehej e vetmuar??
Kishte frikë nga vetmia??
Oh, zot, po mendonte Viktorin, duke e krahasuar me Durimin.
Qesharake!-ironizoi vetveten.
Me këtë ide në kokë vazhdonte të mendonte. Sillte ndërmënd imtësira. Biles pa lidhje.Të parëndësishme. Në fakt kishin ditë që i vërtiteshin në mëndje;…sytë e Viktorit ngulur në thellësinë e Liqenit të Bunës, ku kishin kaluar fundjavën. Zëri i tij oshëtinte i këndshëm në veshët e saj, i ngrohtë, me butësinë e dialektit të pagabueshëm verior. Si goja e tij lakohej kur qeshte, nga ajo kur ai buzëqeshte. Ishte e vështirë ta shpjegonte pse ajo i pat vënë re këto imtësira kur duhej as më shumë e as më pak të mendonte për ditët e ardhshme.
Unaza prej floriri në gishtin e Viktorit! Mornica. Shkundi kokën. Ajo ishte nga ato femra që kurrë nuk kishte menduar për meshkujt deri në momentin që ajo takohej me të-biles edhe atëhere kur ajo me qëllim, tërhiqte vëmëndjen e tyre.Ta vështronin. Por me Viktorin, po ndodhte ndryshe. Pranvera mendonte shumë për të. Biles deri vonë sa e zuri gjumi. Rreth takimit me të. Apo te kafja…
*******
I erdhi në mëndje kur e takoi për herë të parë. Viktori kishte erdhur atë ditë në TV, më herët se zakonisht. Dëshironte ta shihte Pranverën në emisionin; “Kafja e mëngjesit”. Ishte mëse e arësyeshme, biles logjike. Atij i duhej ta testonte, për të dhënë vlerësimin, sfidën e parë me ekranin, sa e zonja ishte ta përballonte e më pas të vendoste. Nuk e kishte zakon të testonte gazetarët, punonjësit apo të hynte në brendësi të tyre. Por atë mëngjes në rast se po e bënte këtë -ishte thjesht për të mirën e punës. Nuk e cmonte dot, kur sillte ndërmënd si bëhej ajo në fytyrë, kur i përmëndje emrin e rivalit të saj-Durimit. Ky moment nuk i hiqej nga mëndja e sytë. Por kur ai u ndodh në studio femra që kishte përballë e bëri të mos ndjehej komod. Dëshironte të dinte arësyen; -Pse?
Të dinte arësyet e motivet ishin shumë themelore për të, sepse do të ishte në gjëndje t’i jepte përgjigje cdo pyetje e zgjidhje cdo problemi. Viktori e vlerësonte bukurinë-në art, në arkitekturë dhe sigurisht edhe në përformancat e një femre.
Pranvera Hektor Trungu ishte e bukur. Kjo nuk do të thoshte për Viktorin, që ta bënte të papërkulshëm para saj. Inteligjenca ishte dicka që ai jo vetëm e vlerësonte por padyshim e kërkuar nga gjithkush me të cilën ai lidhej. Kjo ndoshta ishte pika e dobët e tij. Atë që nuk e kishte gjetur te dy femrat e para, te gruaja e parë dhe te e dyta tashmë, i dukej se po e gjente te Pranvera. Kombinim i ndjenjave, shpirtit dhe interesave. Padyshim ajo ishte inteligjente. Asnjë arësye për tu shqetësuar. Tipi që ai dëshironte-ishte ajo. Sigurisht ajo, që ai gjeti.
Cfarë gjeti te ajo??
Sytë??
I përfytyronte ata sy larushë, që shëndrisnin sidomos shumë, kur ajo ishte në humor të këndshëm. Sy të ciltër, të qeshur, të sinqertë! Që atë e tërhiqnin shumë! Viktori i respektonte këto ndjesi. Akoma më shumë kontrastin e ngjyrës së humorit, që e intrigonte atë.
Seksi?/
Edhe një fillestar do të tregohej i kujdesshëm ndaj natyrës seksuale femërore. Për këtë ai kurrë nuk e konsideronte veten e tij -mashkull naiv. As edhe ndonjë natyrë e ndjeshme e vecantë. Herën e parë që ai e pa Pranverën, ndjehu një dëshirë të ngutëshme, si cdo mashkull për femrën. E pazakonëshme. Ai mendonte ngrohtësisht për të. Dicka që ai e konsideronte me kujdes -I dorëzuar para saj! Vendosi të hiqte dorë -të mos ia përmëndëte më emrin e Durimit.
Tashmë Pranvera ishte në rrugën e tij! Vetëm po e vështronte!
Goja e saj e bukur, e butë, e dëshirueshme për ta puthur! E përfytyronte atë mjaft qartë lakuriq në krevatin e tij, nën dritën e zbehtë të një qiriri.
Harroi që ishte i martuar. Mendonte vetëm për të. Gjithshka që ekzistonte ishte -Ai dhe Pranvera!
Teksa vazhdonte ta vështronte Viktori kuptoi mungesën e një mashkulli në qënjen e saj. Ndoshta kishte kohë që ishte e vetme. Ndoshta kishte kohë që…..
Ajo nuk mundi t’i rezistonte buzëqeshjes së tij.
-Natyrisht-foli ajo, me një të hedhur të flokëve mbrapa-unë bëj vetëm, fantastiken. Kjo është pse-ja që ti më dëshiron mua, Z.Sulbeaj!
-Mmm-ishte përgjigja e Viktorit. Një mmmm e kënaqëshme.
“Një mashkull i komunikueshëm”, murmuriti me vete ajo.
-Në rast se dëshiron mund të hamë darkë bashkë sonte, te restorant “Juvenilja”. Mbrapa stadiumit, në hyrje të kodrës së Liqenit artificial,-i ofroi Viktori.
Ajo ngriti njërën vetull. Një vështrim i shpejtë mosbesues në fytyrën e tij. Darkat intime ishin dicka, që duhej menduar me kujdes. I pëlqenin ambicjet dhe enthusiazmi, karakteristikë e veriorëve, të cilën e kishte vënë re edhe te burri i dytë i së ëmës. Ambicja ishte dicka që ajo e kuptonte atë si një arësye që duhet kërkuar te meshkujt më shumë në aftësitë krijuese të tyre, se sa në marrëdheniet intime të saj. Dy kolegë, njerës të orientuar nga karriera e tyre, prodhojnë një cift të ngathët, shqetësues. Ajo e kishte vënë re që herët në jetën e saj, teksa vështronte prindërit e saj me njëri-tjetrin, me bashkëshortët e tyre.
********
Në qetësi, ai e coi atë në hotel. I qetë e aktiv. Këto ishin dy impresionet e para që ajo pati për Viktorin. Dhoma e hotelit ishte komode. Pranvera u ul në anë të krevatit. Soditëte gjithshka kishte në të. Ndërsa Viktori shkoi të bënte nga një kafe.
-Kafe, Pranvera??
Ajo ngriti qerpikët. E para herë. E vetmja. Që ai e thirri me emër. Kjo e intrigoi atë. E tha aq ëmbël e ngrohtësisht, sikur ai po përfytyronte stinën e verës të nxehtë e me stuhi.
-Jo faleminderit, kam pirë shumë kafe sot. Kam frikë për më shumë.-iu përgjigj ajo mendueshëm. Melankolike.
-Asgjë nuk ka të bëjë me punën. Harroje atë! Unë të dëshiroj vetëm ty! Të pij kafe vetëm me ty!
-Kafe??-përsëriti ajo fjalën disi e habitur
-Po, po kafeqejfin, zemër. Ka ditë, ditë – që ditën që të pashë! Nuk pres dot më…..
Ai e la për një cast të vështronte jashtë dritares, dritat që canin errësirën. Por asgjë më shumë se fjala,-kafeqejfi-joshëse-se sa fytyra e tij. Ai ishte i pashëm, i pasur, i talentuar.Tërheqës! Ai iu afrua. Pranvera e pati humbur. Ngutas përkuli kokën. Viktori preku atë dhe ndjehu butësinë e të ndënjurave.
-Nuk të lëndoj, zemër. Ai e coi peshë në krahët e tij. E uli me kujdes në tavolinë. Ndërsa qëndronte me fytyrën përballë të tijës, ajo mbylli sytë.
-Mbështet duart në tavolinë-i foli ai butësisht. Pranvera iu bind verbërisht. Vuri duart mbi kofshët e saj. Ngadalë ngriti fundin e saj. Kofshët e bukura, ngjyrë cokollatë dolën në pah. Viktori u ul në gjunjë. Përkëdhelte ato deri lart. I ndukte lehtas.
-Nuk të lë shënja shpirt- i tha me një frymë. Filloi të puthte gishtat e këmbëve. I përkëdhelte me gjuhë. I kafshonte paksa lehtas. Pranvera ndjehu buzët e tij të nxehta në kofshët e saj. U mundua t’i buzëqeshte. T’i thoshte dicka, por goja iu mbyll, buzët i dridheshin. Ajo ishte verbuar tashmë nga lotët e kënaqësisë dhe dëshirës së papërmbajtur;
-Të ishte me të përsëri ……përhumbte e tëra në cdo gjë.
-Pranvera-emri i saj, doli dridhshëm nga fryma e tij. Një nga duart e tij lëviste për nga lart trupit. Gishti i madh përkëdhelte cepin e syve të saj. Duart e tij pushtuan fytyrën e saj butësisht. Përpëliste qerpikët. Ajo nuk mundi t’i rezistonte ndërsa ai e afronte sa më shumë vetes së tij. Një pjesë e buzëve të tij, ndjehu kripën e lotëve që binin në faqet e saj. Me gjuhë fshiu ato. Butësisht. Ngrohtësisht. Me një lëvizje të shpejtë, lakmuese, ai e kapi atë nga shpatullat. Ajo me të njëjtën shpejtësi i zbërtheu pantallonat. I shtyhu me forcë poshtë këmbëve të tij. Kofshët e saj u mbërthyen fort në kryqet e Viktorit. Penetroi. Goja e tij gjeti të sajën me afsh. Shijonte atë. Gishtat e saj kruanin lehtë faqet e tij të parrojtura . Një ofshamë doli nga gjoksi i tij, -një hungërime kënaqësie e dëshire mashkullore. Krahët e tij rrokën atë fort, madje më fort se fort , për të cilën ajo priste shijen e mirë, të këndshme të takimit me të. Gjunjët e saj u stepën, tërësisht. Viktori ngriti kokën. Pranvera e vështronte me sy të ngazëllyer;
-Si u gjendëm këtu, ne të dy…-i pëshpëriti në vesh.
-Dëshira ime kokëkrisur, për ty e për veten time-i foli ai qetësisht. Një e dridhur e përshkoi atë ndërsa afshi i tij i nxehtë preku buzët e saj. Rrëmbeu gojën e saj. Zhyti në të gjuhën. Kërkonte ethshëm të sajën. Ndërsa duart e saj përkëdhelnin shpatullat e tij, Viktori ofshante. Ajo e kuptoi se ai po humbiste kontrollin. E mbyti me puthje në buzë, gushë, pjesën e lartme të gjoksit. Kafshonte me dhëmbë bluzën e saj, derisa ata kapën thithat e gjireve. Një rënkim doli nga ajo, dhe lëvizi instiktivisht ngjitur fort me Viktorin. Trupi i tij gëlonte ndaj të sajit. Fytyra e tij ishte mbuluar nga djersët. Vrimat e hundës hapeshin-mbylleshin nga ofshamat. Sytë e saj përhumbeshin. Ai lëviste kundrejt saj, duke e bërë Pranverën të ndjente në cdo centimetër, atë cfarë ai dëshironte. Ajo ofshante ndjeshëm e ngrohtë. Edhe ai lëshoi një tingull. Ajo e dëshironte atë të ndalonte , dhe në të njëjtëen kohë ajo dëshironte që ai kurrë të mos ndalte.
-Viktor,-zëri i saj dridhej.Viktor…
Por goja e tij mbuloi të sajën, duke penetruar më thellë, ndërsa kryqet e tij ledhatonin atë ngadalë. Dridhshëm, e përflakur, ajo i jepeshe e tëra, duke kërkuar më shumë.
Për një cast ai ndali.
Ai e peshoi në krahët e tij. E uli lehtas në krevat. Ajo nuk fshehu asnjë pjesë të trupit të saj. Ai merrte cfarë ai dëshironte, duke e kthyer anash, ngritur lart, rrukullisur atë në të gjitha anët, gjithmonë me kujdes e kërkues. E puthte poshtë krahëve, të ndënjurat, në të gjithë trupin. Ajo ofshau nga një dëshirë e papërmbajtur.
-Viktor, të lutem. E ndjej je shumë pranë, të lutem Viktor…- bëlbëzoi ajo. Rrëmbeu kokën e saj, e puthi. Ndërsa gishtat e tij përkëdhelnin feminitetin e saj.
-Ti nuk do që unë të ndal, shpirt, Ja tani…
Futi kokën mes kofshëve të saj. Gjuha e tij ledhatonte cdo ind delikat në brëndësi të kofshëve. Ajo ishte e fortë, e lagësht. Duart e saj luanin me flokët e tij. Ofshante lehtë. Këmbët e saj pushtuan fort kokën e tij. Trupi i saj lakohej, tendosej- …-këtu, të lutem, më shumë, tani……E morri nën vete. Penetroi me kujdes përsëri. Fort. Thellë. Pranvera ishte e tëra dashuri.
-As mos e shko në mëndje të ndalësh tani- murmuriti ajo.
Ai hungërrinte dhe lëvizte. Ndjenja, që ai ishte brenda saj, shkonte përtej kënaqësisë që ajo po përjetonte.
-Pranvera-thirri ai emrin e saj, mes rënkimeve.
-Viktor, Viktor-përsëriste edhe ajo emrin, nën efektin e orgazmës. Qëndruan për një cast me trupat mbërthyer fort. Ai ia puthte , ballin, sytë, buzët, mjekrën.
-Ishte piedestale- bëlbëzonte ajo.
-Kështu do të jetë gjithmonë- ia kthehu ai.
-Unë bëj vetëm fantastiken! Qeshte, vetëm qeshte si lozonjare. Ai e pushtoi fort. Qeshinin të dy….
******
Rrudhi vetullat.
-Ai është imi, tani-i tha vetes Pranvera, ndërsa ishte përpara pasqyrës. Kapi flokët prapa me një kapëse, të së ëmës. E cmonte atë si një kujtim të rrallë. Vështroi cdo pjesë të makiazhit në fytyrë. E kishte trashëguar nga e ëma, teksa e këshillonte;
“Bëj një makiazh të lehtë në tiparet më të bukura për t’i nxjerrë në pah ato”. Kur koha e thërriti atë, ajo ishte e gëzuar, e lumtur që ajo kishte përfituar artin e bukur të letërsisë, gazetarisë. E ndjehu, që ja kishte dalë. Kishte arritur qëllimin e saj. Punë në radiotelevizion dhe Viktorin.
Treqind e gjashtëdhjetë e pesë ditë! Pesëdhjetë e dy javë! Dymbëdhjetë muaj! Që ajo punonte për Televizionin. I duhej të jetonte me egon e sfidës! Doli në korridorr. Ecte drejt studios. Te dera e saj ishte Viktori. Hodhi sytë rrotull. U sigurua që askush nuk ishte aty.
Ai dhe Ajo!
Ai e përfshiu nga beli:
-Nga fundi i javës do të jemi bashkë të dy.
-Ti me mua në krevat. Dua të më tregosh përsëri, se cfarë na pret më shumë në të ardhmen, jetën tonë, fatin tonë!- i tha ajo. Ai ja morri duart në të tijat:
-Unë të mendoj shumë, shumë. Të dy do të jemi. Ti e di tashmë se cili jam unë, si e kam bërë jetën, si jetoj unë. Unë kam pasur femra të tjera në krevat, por jo si ty. Asnjërën!
-Ndoshta unë jam më naivja. Dua të jem femra e fundit në krevatin tënd. E vetmja!-i foli ajo pa i shkëputur duart prej tij.
-Pranvera, zemra ime, nga ky moment je vetëm TI! Dje morri fund divorci.
-Ajo shtrëngoi fort duart e tij.
-A e dëgjon?- e pyeti ajo.
-Cfarë?
-Shqipja e Andeve- i tha ajo. Krahët e saj pushtuan Viktorin.
-Kurrë nuk do të ndalë!- i tha ai.
Poezi kushtuar demonstratave të marsit 1981
Përgatiti Asllan Dibrani
1.THONE ËSHTË PARË PJETËR BOGDANI
Hydajet Hyseni
Një ditë vjeshte, në Prishtinë,
Thonë është parë Pjetër Bogdani,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhe Kadrinë
Me Pashko Vasen e Negovanin…
Se ç’kuvendonin për përjetësinë,
Për Stambollën, Romën, Vatikanin
Luteshin për Gjergjin, për Arbërinë,
Argjentën, Antarion, për Zvecanin;
Thonë, mallkonin djallëzinë,
Carin, krajlët e Sulltanin…
Është parë, thonë, Pjetër Bogdani,
Në oborr të namazxhasë,
Ku ia copëtuan eshtrat e zhvarrosur,
Qentë llaskucë të kasabasë…
Fërkojnë sytë besimtarët e mpirë,
Pas meshës shenjtë e pas xhymasë:
O zot! Një shqype e shenjtë, mjekërngrirë,
Buzëqesh nga froni i arabasë..:
-“Nuk janë gja, thotë, qentë e rrugës,
Që shkërmojnë eshtrat e Bogdanit,
Kujdes qentë që kafshojnë tokën,
Qe kafshojnë gjuhën,
Kafshojnë fisin,
Kafshojnë plisin…
Kafshojnë shpirtin e vatanit.
Qofsh i gjallë, qofsh i groposur,
Dhe të vërsulen zagarë e qenë,
Mos u thuaj: tyt!,qenve të zgjebosur,
Por atij që i ndërsen…!
Ai që qentë
T’i ndërsen,
Nga çdo lloj qeni
Është me qen…
Ilustrim nga Hydajet Hyseni
Thonë, atë vjeshtë, me ngricë e brymë
Është rishfaqur Pjetër Bogdani,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhë Kadrinë
E me Papa Kristo Negovanin…
Thonë, atë vjeshtë, me suferinë
Përkundte hasiania, të vëllain, hasianin,
Në ninulla, zana e sibila,
Tok me Gjergjin,
Me Pjetër Bogdanin,
Me Hoxha Tahsinin, Hoxhë Kadrinë
Me Pashko Vasen, me Negovanin…
Se ç’ligjëronin për Arbërinë,
Për fisin, plisin, për Vatanin.
2.LIRI
Nga Martin Çuni
Të shoh në fytyrën e fëmijëve
Të shoh në mirësinë e nënës
Të shoh në burrërinë e babës
Të shoh në dashurinë e të dashurës
Ende nuk të shoh në vendin tim
24. Qershor 93. Schlüsselfeld
Ecje
Ec e ec shqiptarët
Cakun nuk e gjetën
Fajet i ka Koka
Fajet si ka Bota
Sbëri gjë Evropa
Ec e ec shqiptarët
Dy hapa përpara
Një hap prapa
Merren me pasojat
Vuajnë nga lëngata
Fajet i ka Bota
Shohin ëndrra të kota
Ec e ec shqiptarët
Degën nën këmbë presin
Arritën të bëjnë “ shtetin “
Dy shpata për të tjerët
Një e mbajnë për vete
Qejfe bëjnë si mëhalla
Me këngë e me bejte
19. Maj 2005, Breckerfeld- Gj.
Acari
Kur vetmia të rrethon
Robëria të behët kurorë
Kur në log thahet rrapi
Atdheu mbulohet me borë
Kur një vend e mban xhelati
Krijuesit akulli i mbulon
Atëherë Bota kthehet mbrapa
Truri i kombit nuk punon
3.PËR DHEUN E LINDJES
Nga Dije Lohaj
Në vendin tim, kujtimet rrinë varur,
Si hardhitë e pakrasitura në pjergulla shtëpie.
Malet s’e zhveshin kollaj kurorën e lashtë,
Veshur prej shekujsh me njolla gjaku,
Të cilat ende mbajnë erë në degët e pemëve,
Në kangjellat e shtëpive, erën e barutit,
Në shamitë e zeza të nënave, vajin e bardhë,
Në muret e Drenicës, shenjat e plumbave.
Në vendin tim, trotuaret kanë hije trishtimi,
Njerëzit të përvuajtur ngjyejnë dhimbjen në sofër,
Skamja lëshohet hirshëm mbi buzët e jetimëve,
Burrat e të rinjtë marrin udhën e mërgimit,
Dhe harrohen, lëndohen në botën e qytetëruar,
Për një grusht mall, për dheun e lindjes!
4.OFSHAMË PRANVERE
Nga Hasan Qyqalla
(Studentit të vrarë në Demonstrarat e ’81)
Aromë pranvere, hap retë bluqiellore
…Krater vullkani, dekada mbyllë hermetë
Të fala indeksin, shenjtëri engjëllore
Kërkoj frymë pa shishe, dhe një çik jetë!
Skuqen trotuaret, si në kohën mesjetare
Më lidhën gjuhën, më shtypën trurin
Gjakun tim steril, palos n’shall beqarie
Do çajmë prangat, … do përdhosim murin!
Unazën, indeksin, ruaj gërshet n’ arkë
Gjaku n’epruvetë, konservim për brezni
Më ndjej e dashur, për truall BESËN falë
dhe qumshtin foshnjor mëme, për ata sy.
U shtri n’trotuar, mes sheshit me blira
I buzëqeshur dritë, xixëstralli si Hana
Me dhëmbë grisëm grila, boa e vampira
Ofshamë e thellë nëne, heu i prekt damlla.
5.ÇASTE JETE NË QELI
Berat Luzha
Unë…
i ndarë e i sharë
çoj jetën
mbaj shpresën
Në birucë
i veçuar e i gëzuar
pres vizitën
po nuk erdhi
U hidhërova
ndaj u çova
të endem
në qelinë e izolimit
E t’ia krisa
një fishkëllime melodike
të një kënge
rapsodike
Pastaj nisa
të këndoj me ngadalë
“N’Kaçanik
tej n’Boletin…”
Porse ulem të pushoj
të meditoj
si Art Kosova
po tymon
Po trokitja
nga ana tjetër
shpërthen murin
tak-tak tak-tak-tak
Një shok tjetër
Në qeli
jeton jetën
as i gjallë as i vdekur
Shpejtas ngritëm
që t’i flas
nga dritarja
e thërras:
Khë-khë
- A je mirë?
- Khë-khë
më përgjigjet ai njeri
Nuk e shoh, nuk e njoh
por e dua
e kuptoj dhe e çmoj
sikur veten
- A je mirë
o Fatmir
po a pate
sot vizitë?
Si ishin tërë familja
me shëndet
ç’kishte të re
n’atë vilajet?
Kur mbaruam
Kuvendimin jolegal
nisa llafet
me cimerët, me zemlakët
Njëri ka vrarë
prindët e tij
tjetri vjedhjen
e kish zanat
I treti
Përdhunoi një fëmijë
mbante ders
për sukseset në dashuri
Krimineli
me stazh burgu tridhjetë vjet
ishte Don Zhuan
i vërtetë
Tani vjedhësi
nis tregimin për aventurat
që e presin
pas lirimit
- Menjëherë, – tha
do të shkoj në Perëndim
do të kërkoj
atje strehim
E pastaj
oh sa lehtë
të plaçkiten
teveqelët me kuletë
Porse vrasësi
Pak serioz
e qorton
se po gabon
- Jashtë shtetit
s’është më lehtë
domovina
është parajsa e vërtetë
Dhe e lëshoi “Politikën”
në krevat
- “Zvezda”, tha, është e para
e “Prishtina” s’fle rehat
Kurse unë
“Politikën” e shfletoj
por e hudha menjëherë
me rrëmbim
Ka gënjeshtra
ka përrallosje
edhe shpifje
armë të ndyra për sulmim
Porse ne
jemi popull
i gjakuar, i etuar
për lirim
Jemi popull
që s’pranon nënshtrim
të jetë i lirë
si shqiponja në fluturim
(Burgu i Nishit, 1990)
6.PRISHTINA ME 1981
Liman Zogaj
Studentët i dridhnin planetet,
Tanksat me zingjir i bënin tribunë
të pa kallur nëpër flakë
të pa thyer nëpër furtunë.
Ecnim Prishtinës së Përflakur
dhe thrrisnim :Liri-Liri
xhelatët vrisnin me tanke
Ata korba të zi.
Prishtina nuk vritej se nuk vritej
te nesermën edhe njemije here më shumë
shperthente qiellin kenga.Liri-Liri
radhë e pa keputur lumë.
Djali hypë mbi tanke
dhe po heqë Flamurë
-Dardania Ime
s`ka pasë këtë leckë Kurrë.
Ngadal shpalosë gjoksin
del në qiellë Flamurë
-Le te vallëzojnë Shqiponjat
Qyqe e korba -Kurr.
Gjithëmon studentet me kengen :Liri-Liri
flamuri me shkabë valvitej neper qiellë
Prishtina i prishte prangat me tela e zingjirë
dhe thrriste Liri-Lirri nënë diellë.
Nuk vritej se nuk vritej Prishtina
Me e fortë edhe njëmijë herë
ku ju zuri acari xhelat
Prishtinës i erdhi Pranver.
Studenti-si Zog Dielli
kur fliste në tribunë
me dorë e mori bomben
dhe ua ktheu në turmë.
Vasha si Shqiponjë
U`a heqë flamurin mbi tanken me zingjirë
Tha: Pa Pranga Toka ime
-Kosova jonë e Lirë.
7.LAJMI I FUNDIT TELEVIZIV
Nga Skënder Zogaj
As sot nuk ra shi!
U shty për nesër
Nxjerrja e glasës së sorrës
nga oborri…
Kape Dulqizë defin
dhe festo!
Në mos vdektë zotnia
ka me cof gomari!
8.IDEALE TË NDRYDHURA
Fran Tanushi
Ëndrrat e djalerisë i ngritem
binjakezim me alpet tona
obelisk vërtetësie
e fuqisë se brisht
kungull në notim
duke rrahur brigjet
utopizëm
të mbyllura në decenie
deg’disjet e mbrapshta
të kalavesh qyrranash
me gishta numeruam
motet bjerrakohe
ideal të brezave
qe injorantet kidnapuan
naivitet me pjellën
e moralizmit të pshurrur
në vitet e humbura
me kotësinë boshe.
9.Do japim llogari tek varri
Nga Nehat Jahiu
Dje kur thirri kushtrimi
Nehat Jahiu
Nehat Jahiu
në vijë të frontit u shtri trimi,
ballë për ballë me armikun
nuk e lëvizi nga frika qerpikun.
E ti, pis i the trimit nacionalist
e pagëzove edhe terrorist,
ai kur e derdhi gjakun për liri
ti në vrimë të miut kishe hy.
Gjithëçka trimit i the deri dje
pas shpine sa munde e ke le,
e sot ju ca pisa, pisa të paftyrë
seç rrotulloheni si pasqyrë.
Sot keni harruar ju more pisa
ju, more fytyra të fëlliqura,
që hapni gojën në tubime
pshurrnu në sahan e veten shihne.
Mos rrahni gjoks sot ” patriota”
me mashtrime e fjalë të kota,
se e di fusha dhe e di mali
kur ” terrorist” u quajt ushtari.
Ju ca pisa që sot trumbetoni
mos u ngutni e mos harroni,
cfarë keni thënë deri dje
veprat tuaja nuk jane nën dhe.
Të gjitha janë vepër e gjallë
gjithëcka çfarë keni sharë,
e sot ju lavire e mor ju pisa
servil na bëheni për karriga.
Ku e lam sot e ku na mbeti
ate që dje gjak në luftë derdhi,
e lam diku ate në harrresë
për një pis e një të pabesë.
Do ju mallkoj gjaku i lirisë
që i japim hapsirë dilingjisë,
do ju mallkoj edhe vatani
do jepni llogari atje tek varri.
10.11 Mars – 81
Nga Mirvete Kabashi Leku
Me lotët e mallit studentor
por, më shumë krenari
Çdo herë do t`kujtojmë
Vitin 1981.
Atë kohë rinie
Me vrullin studentorë
Kolltuqet ia dridhëm
UDB-ashëve Jugosllavë.
11.VIZITA NË BURG!
Nga Asllan Dibrani
Rrudhat në fytyrë tu shtuan babë
me shikimin e kërrusje sime
atëherë kur me vizitove në burgun e Nishit
isha duke i shëruar plagët.
I mbuluar nën qelinë e betontë
plaf kisha batanijen e kalit
këmbët u zbardhnin nga dëbora
përmes dritarteve të thyer
vjedhurazi depërtonte acari në zemër.
Aty në muret e qelisë
gjaku im u përzije
me gjakun e gjyshit tim
aty i pash edhe pikat e gjakut
te stërgjyshërve tanë
Ma kishin lenë testament
një pikture të gjakosur veç unë e lexoja
aty gjakatarët serb të mllefosur
u ç’fryenin me kërbaç mbi mua
Me duart të prangosua
Ti babë me vizitove atëherë
qe e ndërroja lëkuren
si gjarpri në pranverë
edhe shurrën ma përzien me gjak
për liri.
Bejsbolli i i tyre qe me goditen
ma shtuan dashurinë ndaj atdheut
përbindëshi i pa derma
me kalitën edhe ma.
Të kujtoja ty baba
nëpërmes grilave të pash çehren e burrave
Me the, burgu për burra është
Të kujtoj në turmën e madhe baba
si i ngrite dy gishtrinjët e liroisë
në demonstratat e vitit 1981.
Babai im ne demonstratat e viteve 1981 Feti Sahit Dibrani
pjesëmarrës me popullin shqiptar ne Prishtinë.
12.HE SEDRËN E VRARË
Nga Shukrije Gashi
Ata duan t’i mbyllin të gjitha vrimat
t’i shalojnë të gjitha kofshët
t’u përkëdhelin, t’i shajnë butësisht:
“Unë të gjitha, he nënën!”
T’i shkopsisin të gjithë gjinjtë
t’i ndukin gjer në dhembje
t’i thithin, t’i shajnë çmendurisht
“Unë, vetëm unë të gjitha, he nënën e nënës!”
Ata duan, t’i gulfojnë të gjitha vrimat:
Sytë, gojët, veshët gjer në çkordhje
He farën e sedrës së vrarë!
Ata duan që të gjitha lodrat FEMRA
të kenë vetëm: kofshë, gjinjë, VRIMA
të ulurijnë dhe heshtin pstë!
He farën e sedrës së vrarë!
“Dielli nuk sillet vetëm rreth penisit!”
Jeta fillon në TOKË dhe s’mbaronë në farë…!
Poezi e imja shkruar po ashtu në vitet e 80-ta
E botuar në përmbledhjen “Arti i harresës” (1997)
13.DJE
Nga Xhemajl Rudi
Hije
Ti ban drite, dhe ne hijen tende
çele pranvera,lulet dhe natyra
e kopshteve,te syve e te zemrave
dhe te vese e deshirave te medha
e te gjitha moshave njeheresh
e te gjitha ngjyrave bashke
ku treten
dhe lindin ne hijen tende
ne te perjetshmen tende
qe ndrite si shkelqimtare
mbi kohet e koherave te lashta,
Si ne lumenje,si ne rrejdha te pandalura
ku gjithçka vjen, ndryshon dhe ringjallet si natyra
si nata dhe fanaret e saj dhe hena si kaltersia e detit
qiellores tende pershkohet,tokesores dhe frymes se pafundmë
Je hije e heshtur,ne çdo gje je heshtje si mugullimit tend
ti shkelqimtarja e vetem, je zeri,kenga,fjala dhe jehona e kohes
14.I Burgosuri Politik
Nga Vaxhid Xhelili
I burgosuri politik u burgos
Duke vizatuar lule në shuplakë dore
Për t`i falur ty
Nuk u morr me politikë
As kur shkëlqimi i monedhave verboi sy të etur
Prapa hijeve
I burgosuri politik u burgos
Nuk u morr kurrë me politik
Në agjendën e shekujve
Ishte skicuar fati i tij
I burgosuri politik është liria
Që po i mungon Kosovës
15.JU ISHIT STUDENT
Nga Halil Selimi
Kur po shkruanit parulla
Në një rrugë të Prishtinës
Liri për Kosovën
Kauza juaj
Ishte shumë kohë para
Se Kosova të bëhej një plagë e hapur
Në zemër të Evropës
Paqësore ishte protesta juaj
Pa dhunë.
Ndërsa njerëzit e dhunës
T’a rrëmbyen rininë e lirinë
E në vend të tyre të dhanë
8 vjet dënim,
Për t’u bërë i burgosuri ynë
I ndërgjegjes
Të njohëm vetëm nga
“Historia e çastit”
Nga dosjet që mbanim dhe letrat.
Se a ndikuan në drejtësi
Ato letra që në iu shkruam
Pushtetarëve të pafytyrë
Nuk e ditëm kurrë, se
Asnjë përgjigje nuk morëm
Tetë vjet më pas
Dosja jote u mbyll–a ishe liruar?
Si e plotësove kohën
E tetë viteve që t’u vodhën?
Sa e vogël demonstrata
Po sa i madh dënimi!
Mos vallë jeta dhe lufta civile
Kërkuan një heshtje më të madhe?
16.PENDOHEM ZOTI POET
Nga Ymer Rogova
Murteza Nures
Pendohem Zoti poet që isha kasap
E punoja në komitetin lokal
Me duhej vargjet tuja t’i varja në qingela
Ti rrjepja si qengjat
Ta ndaja mishin nga kockat
E gjakun tua hidhja qeneve
Kështu me urdhëronin padronet nga veriu
Pendohem Zoti poet që isha mësues
E punoja në sigurimin shtetëror
Me dëshirë e merrja çelësin e tradhtisë
E të ngujoja në burgun e Nishit
Dhe uleshe në karrigen elektrike
E të ushqeja me fekalet tua ?
Testiset t’i shtrydhnin
E kështu u kënaqeshin padronet nga veriu
Pendohem Zoti poet që isha gjykatës
E punoja në gjykatën e lartë
Unë prore t’i kam marre yjet e gjakut
Ne sallat e gjykatave në rrugë në male
E si dhurate me ngritën një statuje gjirizi
Qe, portretin tim të ma pështyjnë breznitë
Kështu me thoshin padronet nga larte
Pendohem Zoti poet…
17.You were a student
Nga Lois Howar
You were a student
painting slogans on a
road in Prishtina
freedom for Kosovo
your cause
long before Kosovo became
an open wound at Europe’s
heart.
Yours was a peaceful
protest, without violence
yet violent men took from you
youth and liberty, giving instead
an 8-year sentence
and you became our prisoner
of conscience.
We knew you only through
“case history”,
the file we held and letters.
Whether the ones we wrote
to faceless men in power
effected any justice,
we never knew, receiving
no reply.
After 8 years your case
was closed. Were you released?
How did you fill the space
8 years had stolen from you?
So small a demonstration
so large a penalty.
Did life and civil war
demand a greater still?
18.PENDOHEM ZOTI POET
Nga Murteza Nura
Pendohem Zoti poet që isha kasap
E punoja në komitetin lokal
Me duhej vargjet tuja t’i varja në qingela
Ti rrjepja si qengjat
Ta ndaja mishin nga kockat
E gjakun tua hidhja qeneve
Kështu me urdhëronin padronet nga veriu
Pendohem Zoti poet që isha mësues
E punoja në sigurimin shtetëror
Me dëshirë e merrja çelësin e tradhtisë
E të ngujoja në burgun e Nishit
Dhe uleshe në karrigen elektrike
E të ushqeja me fekalet tua ?
Testiset t’i shtrydhnin
E kështu u kënaqeshin padronet nga veriu
Pendohem Zoti poet që isha gjykatës
E punoja në gjykatën e lartë
Unë prore t’i kam marre yjet e gjakut
Ne sallat e gjykatave në rrugë në male
E si dhurate me ngritën një statuje gjirizi
Qe, portretin tim të ma pështyjnë breznitë
Kështu me thoshin padronet nga larte
Pendohem Zoti poet…
19.PREMTIMI TOKËS – PRANVERË
Musa Jupolli
(studim)
Premtimi Tokës
Dashuri për Dheun
… Dashuri për të Bukurën
Dashuri për Njeriun
Dashuri për Fjalën
Dashuri për Veprën
Në mos vdiqsha
deri në realizim
Premtim
Rini në Zgjim
Flamurtarët e Dardanisë,
Lexuesit e mi
Ambasadorët e Shqipërisë !
*Besim n’Engjuj’
jo n’Fé t’imponuar !
-
E ëmbël gjuhë shqipe
gjeometria
në gjeografinë time
t’ma përcillni Lumin Vjosa
deri n’origjinë,
Lumi vetë ju flet
për mitologjinë
-
Liri përgjegjësi
në studim të ditëve tona
Premtim
Premtim letrar
Premtim atdhetar !
Udhëto lexuesi im
n’Historinë tënde!
Liroje*shpirtin
nga paranoja tiranike !
Shqiptarët nuk duanë empir,
autoktonët rinijësorët
t’Evrops’vjetër !
20.AH PRANVERA 1981…..
Demush Zefi
Drita ndizet me LIRI
Koha mbetet pas
ecim ne, nëpër shtigje
dheu fli nuk tretet
këngë te struktura
këndohen
Një gjak i derdhur
i mbledhur si arë
rri qetë e nen dhe
të lindë si delli.
21.GJENERATA ‘81
Rrahim Sadiku
Ishim të artë në kohë, kishim plot besim,
me vendosmërinë, guximin, shpresën, ëndrrën,
krijonim horizontin ku lindte diell i lirisë!
Kalonim sfidave, realitetin tejkalonim, shekujt;
prapambeturin mundnim, varfërinë, paditurinë,
robërisë me libra ia këpusnim rrënjët,
na merrte përpara elan i synimeve,
besonim ta kapnim edhe të pa mbërrishmen!
Hapnim trasenë e ecjeve të shpejta
të niseshim lidhjeve me botën,
këpusnim vargonjtë e ngujimit të gjatë.
Dilnim nga balta e mjerimit, dhembjeve,
duke ëndërruar për nesër, për pallate të bardha,
qëndronim të paepur në acare, breshër,
stuhi na sulmonin nga të gjitha anët,
hiena na shikonin e lëpinim buzët,
nuk ishim më pre që kapej lehtë,
shihnim edhe përtej shtatë malesh,
asnjëherë nuk u shua etja jonë e zjarrtë,
e merituam të ishim kësaj kohe të artë!
22.DEMONSTRATAT 1981
Nga Sylë Muja
Deri sot mllefi i robërisë doli n’dritë
E në rrugët e mbushura,
U plandos dhembja,
E trishtë
Fëmijë, burra, gra
Me shikimin e hutuar:
A thua erdhi dita…
Ofshamë burgjesh, përpjekja në qëndrim,
Në demonstrata thirrje për liri,
Simbol Demaqi, n’popull, me shkronja e fjalë,
Dhe parullat e kohës buçasin
Të hapen burgjet, larg pushtues… jo robëri,
Dhe mali i fjalëve sa pikëllimi:
Rënkime pafund
Njerëz pafund
Dhembje pa fund:
Kosova, jo, nuk është lojë,
Ankime, pa drejtësi, në shtëpi,
Të ndalet pushtuesi, kurrë më,
Dhe një kala afishe, pllakate, kërkohet drejtësi,
Të marshonim Prishtinës, klithte një zë i ri.
1 herë në horizont, bashkuam vlera
9 herë u nis për të mos ndaluar,
8 qytete, e pastaj qytetet tjera,
1 herë në histori, këngë kënduar rrufeshëm.
23. ATË DITË N´PRISHTINË
Nga Mentor Thaqi
Aty,
atë ditë
koha u ndal,
pikërisht,
gjakut iu fal
katërcipërisht,
kthyem pas
Epokën
t´ndërgjegjësojmë
boten,
jeten
dhe veten!
Një zjarrmi
ndjenjat kallë
për Dardani
Lirisë në ballë,
me gjoks,
me kokë,
me elan rinor
dhe dije t´pastër,
me fjalë
dhe sjellje t´matur!
Natyrisht
si gjithmonë
elita e mëndjes
n´shërim
t´dhëmbjes,
studentët,
profesorët,
masat popullore,
disidentët,
promotorët
e Ri-Rilindjes
Arbërore!
Dikush tha, lehtë,
Aliu,
fjalën përbiu,
nxehtë
shpirtin përtëriu!
Një tjetër,
ja dhe Shukria,
Lulja, Fahria,
atje është Syla,
nxënës nga shkolla
me parolla,
policia
dridhej
se rinia
nuk lidhej,
hegjemonia
me cinizëm kridhej,
por Liria
ishte n´ardhje, jo nuk vidhej!
Eh, dikur tevona
kur mbet jehona,
shtypja na dërmoi
po shtytja s´na lodhi,
moti gjëmoi
dhe e ndjeu Trolli,
ia kujtuam jetës
se i kem borxh vetes!
24.GJENDJE ASNJANËSE
Ramadan Musliu
Lufta ime e fundit me veten time mbaroi
me pat. Zbrita shkallëve në bodrum
Dhe më zuri gjumi. Çelësin e përpiva
dhe s’kam më sit ë dal. Duart
i harrova në bedene mbështetur
për heshte tek vigjëloja retë e pluhurit
të kalorësve që kurrë
nuk do të arrijnë. Edhe në ëndërr më dhemb në shpirt
që nëpër vrimën e çelësit përvidhet
në astral. Një gjilpërë e harruar
më therr në palcë dhe askush s’më dëgjon
vetëm jehona e klithjes shndërrohen në spirale
dhe më mbështillet nëpër asht
Një dritë jeshile vjen nga syri im
në abazhur. Nëpër fushën e ballit hingëllojnë
kuajt duke u tërhequr zvarrë nëpër
orenditë e pluhurosura
Fusha e ballit grindet me rrudhat
në trurin e lodhur nga haloret
e mia. Anash shkëmbinjtë e shpellës
me stalagmite më therrin në zemër. Euridika
qan këngën e mbetur përgjysmë. I mbyllur mbeta
në ëndërr dhe nuk mund të zbres në pus
çelësin e humbur për ta gjetur
në një guackë të metaltë
25.TI LAHUTA E MARASH UCIT
Jessika Leon
Kur u vra Jashar Hagjia
Grosho ibrës I lindi djalë
Ra lahuta e Çiftelia
Ushtoj Shkreli deri n’hajlë.
Vajin tand e ndali pushka
Gjeraqina krahët I shkundi.
Përmbi djep ty t’ra lahuta
Më mamxerre lokja
T’përkundi.
Kangë e pushkë qe jeta jote
Shaban groshi i Shkrelit plak.
Toka ibra ta la ndër mote
Nji lahutë t’lane n’gjak !
Nuk t’kërmzoj ty kurrë lahuta
Kanga jote ishte kushtrim!
Grosho idrën se koriti pushka
As n’moraqë as n’shtedim.
Ti lahuta e Marash Ucit,
Me pushtetin gjak e lak.
Me za tëndin edhe tucit,
I dhe zemër më marrë hak.
Takimi i fundit….
Shkruar nga Raimonda MOISIU

-Unë nuk jam i keq! Nuk lëndoj askënd!-tha ai mes dridhjeve të zërit.
-Mos u mërzit!-i pëshpëriti ajo.Vështronte lotët në qerpikët e tij.
-Të dashuroj- i tha ai, me buzën që i dridhej. Ajo i shtrëngoi dorën fort në vënd të përgjigjes. Ai shtrëngoi fort sytë e mbyllur. Ajo e vështronte me kujdes. E cuditur se si fytyra i zbehej dhe lotët binin aq lehtë nga sytë e tij. Nuk ndjeheshe i sigurtë a e pat takuar njeriun e vërtetë të jetës së tij. Ajo ishte e ëmbël, e butë, e qeshur, e pafajshme. Ajo ishte shokuar nga pesimizmi i tij.Nga ideja se ai mund të bënte dicka jashtë dëshirës së tij.
I kërkoi të shkonte me të. Si mund të mendonte aq keq për të?
Bluante në vetvete mendimet që mundoheshe t’ja shprehte atij se sa gabim ishte që mendonte krejt ndryshe nga cfarë ishte në të vërtetë.
Ata ishin aq ngjitur me njëri tjetrin sa ndjenin ngrohtësinë e krahëve. Ajo e vështroi atë. Ai bëri një gjysëm lëvizje rrëmbimthi. E rrëmmbeu në krahët e tij. Të dy u befasuan. Nuk po dinin se c’bënin. Ajo e puthi. Nxehtësia e buzëve të tij e shokoi atë. Ndjehu ftohtësirën e duarve të saj, në krahët e tij. Ndoshta ishte prekja e buzëve të saj, që e bëri t’i shkonin mornica. Qëndronin ashtu në errësirën e dhomës. Putheshin. Ajo u tërhoq paksa duke mos ia ndarë vështrimin. Ai mbante fytyrën e saj në duar. Dëshironte shumë të qëndronte me të. T’i ndryshonte mëndjen. Iu kujtua nata e parë që pat kaluar me të. Ajo dukej e përhumbur. Të dy ishin humbur, hutuar në botën e ndjenjave. Sytë e saj të menduar shëndrinin. Dicka bluante në mëndjen e saj.
-E di cfarë dua të them-tha ajo.
-Për fëmijën tonë?
-Ajo aprovoi me kokë.
-Dua të them, se duke menduar të kundërtën, do të jetë humbje kohe.
- A të kujtohet si dukesha atëhere?-e pyeti ajo.
-Shumë e mirë, e bukur, -i tha ai duke ia mbajtur akoma fytyrën .Ka kaluar një kohë e gjatë, por ti akoma dukesh mjaft e re, si atëhere kur ishe tetëmbëdhjetë.
-Jo, jo-tha ajo, duke ia dhënë një të qeshure. Më thuaj dicka më shumë se kjo, që të më bindësh.
-Po është e vërtetë, ti je ajo që ke qënë!
-Unë jam krejt ndryshe-mërmëriti ajo.
-Po nuk e tregon, – i tha përsëri –duka ia vështruar ato pak thinja në flokët e saj. Ajo tundi kokën. Ai e ndjehu veten të pashpresë. Ia morri dorën atij e të dy shkuan në dhomë. Ajo e tërhoqi fort, të ulej pranë saj. Në atë divan ku biri i tyre pat fjetur tërë jetën.
- Ke ndryshuar?- e pyeti ajo, duke ia ngritur paksa flokët që i kishin rënë mbi ballë.
-Që atëhere? Që atë natë dimri, kur të takova….të fundit herë ? Shpresoj….Unë isha shumë i inatosur atë natë.
-Po-tha ajo.
-Sigurisht, cfarë prisje ti? Ti më përzure mua, Nuk mund të duroja c’ka po ndodhte mes nesh…..”
-Mes nesh-përsëriti ajo. Ai vuri re që fytyrës së saj i iku buzëqeshja. Dallohej trishtimi, hidhërimi, për djalin e humbur…për mungesën e tij.
Ai ishte vrarë…. apo….e vranë…!
Cfarë po mendonte ajo? Në rast se ata do të kishin qënë bashkë, nuk do të ishin ndarë, ai mund ta kishte mbrojtur birin e tyre. Ai mund ta ndihmonte birin e tyre të ecte në jetë, të realizonte synimet e tij…. Në rast se ai do të ishte aty në krah të tyre do ta kishtë mësuar si të përballej me vështirësitë, rreziqet e jetës, më mirë. Ai e dinte cfarë do të thoshte të rriteshe pa baba-jetim me baba gjallë-sepse ai ishte rritur i tillë vetë. Pa prindër. Në shtëpinë e fëmijës.
Ajo vari kokën. Iu duk, sikur ajo fije shprese që u cfaq, do të zhdukej përsëri. Ai e vështronte. Ajo kishte zënë kokën me duar. Valët e detit dëgjoheshin, por asgjë romantike nuk ishte më brenda dhomës.
Ata dukeshin të vetmuar, të shkretë.
I hodhi një vështrim dhomës. Në qoshe të saj, ishte pianoja e mbuluar me një copë beze. Ajo kishte një kohë të gjatë që nuk i binte më asaj. Raftet në mur, ishin plot me libra dhe CD-i. Në pjesën tjetër të murit varej kitara dhe mandolina e birit të tyre.
- E di cfarë bëja kur ikja në udhëtime?
-Jo, cfarë?
-Dëgjoja muzikë, muzikën tënde. CD-të e birit tonë. Ku shkoja unë, shkoje ti dhe biri ynë. Ku isha unë- ishe ti dhe biri ynë. Ju ishit gjithmonë me mua. Në mëndjen e zemrën time.
-Edhe kur gjërat ishin ngurtësuar mes nesh?
-Po, edhe atëhere!-tha ai ndërsa lëmonte kitarën.
Kur ai u kthye, vuri re që ajo e shihte me vëmëndje. Ndoshta ishte e frikësuar se ai mund ta rrëzonte kitarën e birit të tyre. Ia zgjati asaj. Ajo e morri.
-Po të dëgjoj. Disa gjëra janë aq të nevojshme për tu dëgjuar, kujtuar, e bërë.
-Cfarë do të thuash me këtë?
Ai u kruspullos para saj. Zemra po i rrihte fort. Nguli sytë në të sajit. Ai dalloi mjegullën e trishtimit, hidhërimit për një kohë të gjatë- të dhimbjes e humbjes së djalit. Atë cast dëshironte ta rrëmbente, ta conte në dhomën e gjumit në krevat. Cdo gjë në brëndësi të tij e dëshironte atë, dhimbte për të. Por ai vështronte ata sy të zinj dhe e dinte që ajo nuk ishte gati. Ndoshta kurrë më! U përkul. Puthi lehtas buzët e saj.
-Disa gjëra ndjehen të nevojshme-përsëriti ai. I preku fytyrën. Më pas doli jashtë nga dhoma.
*****
Një orë më vonë ai u kthye përsëri. Nga jashtë dukeshin dritat e ndezura në shtëpinë e saj. Dalloi siluetën e saj, te dritarja e dhomës, ku ai e pat lënë. Shpresonte që ajo të merrtë kitaren. Të fillonte t’i binte asaj. Shpresonte se kishte filluar ta qetësonte, t’i shërontë sadopak dhimbjen për djalin e vdekur tashmë. Hyri në dhomë. Nuk ia hoqi sytë. Ata ishin të ngrohtë. Shëndrisnin,.
Për një moment mendoi të vinte muzikë. Një kompozim të saj. I pat treguar të vërtetën pak më parë se e vetmja muzikë që ai dëgjonte ishte e saj dhe e birit të tyre. Por tingulli i valëve të detit dëgjohej akoma. Ndjehu gjakun t’i vlonte ndër venat e tij. Ndërsa po kthehej rrugës fërshëllente muzikën e saj….Ulur pranë saj, krahët e tyre u kryqëzuan. Sytë e saj tani po vështronin të tijat. Ai e puthi fort. Iu duk sikur ishte puthja e lamtumirës. Edhe më pas ai do ta kujtonte gjithmonë atë puthje.
-Bëj gjithshka!- i tha vetes.
Kjo ishte ajo c’ka ai dëshironte prej saj. Ajo i pat rizgjuar atij, ndjenjën kur u takuan për herë të parë, sa ishin dashur e ndjerë për njëri tjetrin. Ajo e pat besuar atë verbërisht. Përpiqeshe ta bindëte se ajo dashuronte vetëm atë. Edhe ai duhet ta besonte këtë.
Zërat gazmorë të fëmijve, i bënë të hidhnin vështrimin përtej dritares. Panë një zjarr të madh. Ai teksa shihte zjarrin dhe flakët u kujtua kur bënin zjarre anës detit. Nën dritën, ngrohtësinë e flakëve te zjarrit bënin dashuri, derisa tufa e shkarpave bëhej thëngjij. Në ato netë të bukura, u ngjis fryti i tyre i dashurisë, biri i tyre. Takimi i fundit i tyre pat qënë në bahcen e shtëpisë. Mbrëmja ishte e ftohtë shumë, ngricë dhe borë binte. Ata ishin ulur të dy të menduar. Të pështjelluar. Ajo kishte dicka për t’i treguar. Por edhe ai kishte dicka për t’i thënë, gjithashtu. Dëshironte ta pushtonte ta ngrohte atë cast, por ajo nuk e la. Ajo ishte shtatzënë, c’ka e bëri atë të ndrronte mëndje….. U largua duke mos e kthyer kokën mbrapa..
******
…..në atë natë vjeshte, mesi i shtatorit. Qielli i errësuar nga nata ishte mbushur me yje. Ishte freskët dhe ishte një kohë e përshtatshme për të bërë zjarr. Si mblodhi ca dru të thata pishe e ndezi një zjarr të madh. Ajo ishte ulur më gjunjë pranë zjarrit. Kripa që kishin marrë drutë e thata nga dallgët e detit, bënte ngjyra blu, jeshile, dhe të kuqe. Ngaqë ishte shumë freskët, u ulën ngjitur me njëri tjetrin. Duke u përqafuar zhyteshin në rërë. Ajo ndjehu zjarrminë e buzëve të tij në lëkurën e saj. Rëra ishte e ftohtë dhe ajo u tulat pas tij. Futi këmbët ndër të tijat. Trupat e tyre sa vinte dhe ngjiteshin. U bënë një. Flakën rrobat nga trupi. Lëkura e saj dukej e zbardhët nga yjet dhe zjarri kuqëlonte në sytë e saj. Ata bënin dashuri, i pëshpërisnin njëri tjetrit, dhe nuk e ndjenin që dallgët iu lagnin edhe këmbët. Stërkalat e dallgëve iu mbulonin fytyrën, dhe ata shijonin kripën në cdo puthje……
-Jam këtu, gjithsesi…jam këtu…-tha ai me zë të lartë.
Brenda një sekonde edhe ajo solli ndërmënd atë natë shtatori, kur bënë dashuri anës detit.
Nxorri albumin me foto nga sirtari. Ai iu afrua. Të dy shfletonin fotot e birit të tyre. Ai i fshihte lotët e saj, me kurrizin e dorës. Ia zhyti kokën në gjoksin e tij. Ajo qante qante…
Ai ishte rikthyer. Ta takonte atë-ajo e dinte. Nuk mund të lëvizte. Ai e shtrëngonte fort. I puthte flokët.
-Jam këtu…jam këtu… Nuk iki më….-përsëritëte të njëjtat fjalë.
Ai e kishte dashur atë. Ai akoma e donte atë. Edhe ai lotonte me të, për birin e tyre. I donte shumë që të dy.
Ai e dinte se jeta vinte vetëm njëhërë, se secili është kalimtar i saj.
-Jam këtu, —nuk iki më…jam këtu…. Nuk pat qënë kaq pranë, kaq ngjitur me të, për mëse tetëmbëdhjetë vjet…..
Ajo kishte jetuar kaq kohë pa atë….
HARTFORD CT USA
Prill 2013
JAM GUR I VENDIT TIM
Nga: DRITA LUSHI
Kur fjala peshon më shume se guri
“JAM GUR I VENDIT TIM”
– Vëllim poetik i Miradije Gashit-
Kur një grua shkruan dhe ndihet,“Gur i vendit tim“, natyrshëm të shtyn kureshtja e dëshira, që të lexosh se ç’fshihet pas këtij titulli dhe libri.
E sigurisht, nuk ka si të mos bëhesh pjesë e gjendjes emocionale e poetike të autores, gjatë shfletimit dhe leximit të këtij vëllimi poetik.
Nuk ka si të mos ndihesh dhe ti, si vetëtimë apo si rrufé, kur ajo shkrepëtin në këto vargje:
“Në vendim tim
jam gur e qëndresë
që thith nga qielli rrufé“
Poetja Miradije Gashi jeton larg vendit të saj Kosovës,së cilës i dha nga ditët e veta e ajo e mëkoi me dashuri për trojet e tokën,e ndonëse larg, kokën dhe vështrimin e ka përsëri nga Atdheu i të parëve, i burrave e patriotëve të vërtetë, e nuk mund të rrijë pa shkruar:
“Eh, ç’burra që qenë
dy zemra në gjoks, thonë – i patën,
një, si diellin, për atdhenë
tjetrën si zjarr në vatër!”
Autorja i qëndron besnike temës së Atdheut, e cila zë pjesën më të madhe të vëllimit poetik të saj.Kjo është e justifikuar duke qenë se ajo jeton karg tij, por edhe duke kaluar një kalvar vuajtjesh e peripecish në kohën e pushtimit serb,të cilat e detyruan të emigronte.
E kështu natyrshëm, ajo derdh gjithë dashurinë e mirënjohjen për pishtarin e Flamurit shqiptar Ismail Qemalin kur thotë:
“Për Shqipëri, një jetë të tërë
që atdheu të frymojë i lirë,
ku nuk shkoi e ku s’u gjend
Plaku i Vlorës, zemërmirë!”
Shpesh poezitë e Miradijes, të bëjnë të udhëtosh në kohë pas, së bashku me të, sepse ajo di të depërtoje bukur me vargun në fantazinë tonë, e vesh me ngjyra e ngrohtësi sa ne nuk mund te mos ndihemi komodë gjatë leximit të tyre.
“-Eh, po të isha bareshë,
ç’grigjë luleborash
do të kullotja shpateve, bjeshkëve
në vend të metaforave!?”
Në udhëtimin imagjinar me poezitë e saj, sheh me sytë e mendjes e shpirtit, personazhet e saj poetike, që janë Atdheu,nëna, fëmija, heroi që jep jetën për liri e befas ndalesh nga një lot, kur lexon “Letër Nënës“
Më shumë se trill poetik,kjo poezi ështe lindje prej dejesh.
“Të dua nënë, të dua sa askënd tjetër
ndaj sonte dua të ta shkruaj letër
e të të them
sa herë loti për ty rrugën ma preu”.
Autorja, anashkalon moralizimet, që e vrasin poezinë, sepse ajo e di se poezia ka nevojë për ajër e frymëmarrje ashtu si dhe njerëzit.
Ajo qëndis mendimin metaforik, si ujë i rrjedhshëm dhe natyral, e kështu ajo depërton pastër në ndjenjat tona.
“Sonte, mund tëvij,
Në krahët e një kënge apo vargu“,
-shkruan autorja duke bërë vargun e poezinë zog, që fluturon e që e lidhin me njeriun, sepse veç kështu shprehet e bukura dhe ajo që dëshiron.
Apo:
“qé ditë vjeshte,
dhe retë qanin në heshtje”
Poezia e saj, hap pas hapi, arrin të ngrejë një folezë brenda nesh.
Ato vërtet janë larg moralizimeve, por veç anës poetike janë përfundime e konkluzione të jetës e viteve të jetuara të autores, vite me punë, përpjekje e pse jo dhe të mundimëshme
Në to gjejmë ndjenjat e një gruaje me ndjeshmëri fine, që brishtësinë e ruajnë jo vetëm në fjalë por edhe në zem r.
“S’të them dot: më fal!
se edhe pa fjalë
flet zemra e zjarrtë”
ajo vazhdon:
“Si një frymë vjen
dhe jetës, jetës m’i sjell
si gjithherë“
Nga to ke ç‘mëson, e s’të mungojne çastet e meditimit dhe nxjerrja e mësimeve të vlefshme për jetën .
KA ÇASTE
Ka çaste kur të zezën e jetës
e bën të bukur
DASHURIA.
Ka çaste
kur zënkën djegëse
e përndrit
MIQËSIA.
Doemos që ka çaste
që firojnë si vesa,
kur jetën e bën të mrekullueshme
edhe HARRESA!
Ajo vërshon poetikisht si lumë, e derdhet në fjalë që peshojnë sa vetë Atdheu.
“Në jetën e atdheut
me ngjyra gjaku pikturuan lirinë”
Si grua dhe si poete, ajo është një siameze në poezinë e saj, sepse poetja dhe gruaja shkojne ngjitur e binjakëzuar përmes vargut e ndjenjës.
“ TI
Je uji,
jam etja.
Je drita,
jam syri.
Je rruga,
jam hapi.
Je shenjti im
Ti,
jam Unë, jotja,
më së paku“
Struktura e poezisë së Miradijes nuk komplikohet dhe rëndohet me fjalë të tepërta apo të kërkojë metafora e shprehje te lodhëshme.
Ajo ka varg e poezi të shkurtër, por me peshë te madhe ndjesore .
Ka poezi, ku një varg i vetëm,mund të mbajë gjithë peshën poetike.
Në poezitë e saj, zënë vend dhe njerëz e heronj të njohur, emra të përveçëm që i japin poezive të saj, një dimension të gjerë, të një njeriu që nuk sheh vetëm një drejtim, por të një gruaje të gjithanshme, me veprimtari të zgjeruar të interesave të saj jetësore dhe poetike.
Këtu do veçoja poezinë mbi Vëllezërit Gërvalla:
LOT, DHEMBJE, DRITË
(Vëllezërve Gërvalla)
1.
“Nëse për dhembjen
vetiu rrjedhin lotët
deti i lotëve
do t’i lagë brigjet e mendimit.
E në shirat e shpresës
bëhen ngjyrë pene
e shkrimi.
Për portretin tuaj
atdheu i gjithi atëherë
bëhet pëlhurë
ku derdheni ju
me pirgje drite“
Vitet e saj në emigrim, natyrisht që janë gjurmë mes grisë e diejve me ngjyra (fëmijëve e familjes),e kanë lënë “hapa“ origjinalë në poezinë e saj.
MËRGIMTARËT
“Vijnë me shpresë
kthehen
presin
durojnë
jetojnë
vdesin.
Shpresa
vdes e fundit – thonë
dhe mërgojnë nga jeta“
Ky ështëvellimi i parë poetik i Miradije Gashit.
Një sprovë e kaluar me sukses,në pritje të provave më të mëdha.
@ Drita Lushi.
Shtator, 2013.
Shqipëri.
HARTA E MALLIT
Vjollca Pasku
prozë poetike

Vjollca Tiku Pasku
Jetoj në faqen tjetër të diellit djegës…Brigjet e detit , malet, qytetin tim i shoh përtej kapakëve të mbyllur të syve të mi .Dridhma ime vibron në mallin e zemrës.Bebezat e syve lëvizin si varkë diellore,të kërkojnë folenë atërore.Frymarrja ime urdhëron erën!
- Erë moj,sillmë një degë ajri nga Atdheu im, fletëz të shtrihet në pëllëmbën time ta mbështjellë me mall, dredhur si cigare, e ta ndez menjë yll. Antenat e tymit, t’më fluturojnë largë…largë në qiellin e heshtur të vendit tim.
Oh…Vetëm para teje gjunjëzohem Atdheu im.
Lotët e mi, bien në thithkat e zhuritura të tokës .Buzët i njom me puthjen e baltës së ëmbël.Ndiej kundërmimin e bukës së varfër, pjekur në saçin e prushit të vuajtjeve të ashklave të ditëve të kaluara.Pragu i vjetër më buzëqesh me kolovitjen e kores së dalë boje prej viteve.Muret e shtëpisë, ndrijnë nga shpresa se do lirohen nga myku, parazit i ajrit të burgosur. Nga dritarja hyjnë copëza kaltërsie, shkëputur nga fizarmonika e qiellit.Vesa e ngrirë nëpër lulet e fshehura, shkrihet nga rrezja e gëzimit, dhe në kopësht lind hyjnesha pranver.Lotët e ullirit që kishte mbjellë babai derdhin vajin buburues nga shtrydhja e psherëtimave nëpër kanistrat e pritjes.Pas ngashërimit të përbaltur, pusi rjedhë gjithë gaz, kristalinën e retinës së tokës.Pëllumbat mbi çati gugasin niseshtenë e dritës dhe krahët e tyre gëzueshëm vizatojnë vetullat e bardha ditës.
Vetëm orët e tanishme po më mërdhijnë..Harta e yjeve digjet dhe tymi i agimit hapet në qiellin bosh..Kundërmimi i plagës së mallit ngjitet në re, dhe sytë e mi kërkojnë një copëz nga plaçenta e diellit tim.Shpirti im shtegëtar kalëron me flokët e erës udhëtare në yllin e mëngjesit. Perlat e shpresës lundrojnë si elementet e kuq në dejet e mia, në drejtimin e Atdheut tim.
MBRETËRESHA E KËNGËS SHQIPTARE
Kushtuar Vaçe Zelës
Nga Luan Çipi
Kush dëgjoi s’u mrekullua
Nga “Bilbili i Myzeqesë”?
Dhe një herë ta shoh, e dua,
Pastaj… më lini të vdes!
Te kënga “Fëmija i parë”
Nis buçet zëri brilant,
Ish bekim nga Zoti marrë,
Shqiptarët patën fat.
Këngën “Djaloshi dhe shiu”,
Koha na i dha peshqesh,
Ngjitet në podium gjeniu,
Vaçe Zela, një hyjneshë!
“Gonxhe, në pemën e lirisë”
Dhe “Lemza”, “çmendën” miletin,
Dridhet “Valsi i Lumturisë”,
“Nënë moj, do pres gërshetin”.
Për çdo vit një festival
Shpalos këngë e melodi,
Kurorat të ndrisin ballë,
Ti, shkëlqen ndër yllësi.
Vijnë çmime e ndere radhë
Shqipëri, Kosovë, më lart…
“Nderi i Kombit”, “Mjeshtre e Madhe”
Edhe “Mikrofon i artë”.
”Disku i artë” në Amerikë,
“Legjendë kënge” në Shqipëri
Në Botë “Personalitet”, mike,
“Grua e vitit” në Angli.
.
Nuk kanë të prerë gërshetat,
Madhështore do të mbesë
Në filmat, disqet, kasetat:
Këngëtare mbretëreshë.
Vlorë, më 10.09.2013
KUJTIME, QË MBETEN KURDOHERË TË PASHLYERA
(Libri “Përjetë me Shefikun”, nga Urti Osmani-“Mësuese e Popullit”)
Nga: Prof. MURAT GECAJ
publicist e studiues-Tiranë
1.
Nuk është hera e parë, që marr në dorë libër me kujtime e mbresa, nga një bashkëshort. Tani, p.sh., më kujtohet se, një botim i tillë, ishte edhe libri me poezi, që shkroi e publikoi, afër dy vjet më parë, kolegu e miku i paharruar, i ndjeri Skënder Hasko. I njohur nga lexuesit tanë për shumë botime të gjinive të ndryshme, pas ndarjes përgjithnjë nga jeta të bashkëshortes, ai thuri disa poezi. Në kujtim të saj, ato i tuboi në librin “Më iku Shanja, gjysma ime”…
Ndërsa në këto pak radhë dëshiroj të flas diçka për një libër të ri, me autore Urti Osmanin-“Mësuese e Popullit”. Sigurisht, lexuesit e njohin emrin e saj përmes mjaft botimeve të ndryshme pedagogjike, pra për arsimin dhe edukimin. Një vend të merituar ato kanë zënë edhe në ndihmë të fëmijëve të bashkatdhetarëve tanë, në diasporën shqiptare. Ndërsa kësaj here, ajo u ul e shkroi libër të një natyre tjetër. Atë e hartoi me dashuri, dhimbje e mall të pashuar, me disa kujtime të zgjedhura, për bashkëshortin dhe bashkëpunëtorin e jetës, prof. Shefik Osmanin, i cili u nda përgjithnjë nga jeta, më tepër se një vit më parë. Rasti e solli që unë, ashtu si dhe kolegë e miq të saj, të bisedonim me të gjatë kohës, kur vendosi t’i hidhte në letër kujtimet e saj. Ajo shprehej e mallëngjyer dhe e merakosur: “Vallë, a do të mundem unë, që t’i shkruaj të sakta dhe ashtu si duhet e si e meriton, kujtimet e mia të një jete, me Shefikun e shtrenjtë?”.
2.
Pas një pune disamujore, këmbëngulëse e të pasionuar, mësuesja veterane e arsimit tonë kombëtar, Urti Osmani, arriti ta mbaronte librin e saj, të cilit i vuri titullin domethënës, “Përjetë me Shefikun”. Në kushtimin e saj, ajo shkruan: “Shefikut, bashkëshortit tim të paharruar, me mirënjohje të thellë, për kujdesin e jashtëzakonshëm, që ka treguar dhe për dashurinë e pakufishme, që më ka dhuruar”.
Libri në fjalë u përgatit për botim nga Shtëpia Botuese “Filara”, Tiranë dhe u shtyp, me një teknikë të lartë, nga Shtypshkronja “Mileniumi i Ri”, po në kryeqytet. Ai është ndërtuar sipas një strukture të menduar me kujdes të posaçëm. Hyrjen e librit e ka shkruar prof.dr. Tomor Osmani-“Mjeshtër i Madh”, pedagog në Universitetin e Shkodrës, “Luigj Gurakuqi”. Ndërsa në parathënie ka shkruar pak radhë, vetë autorja, Urti Osmani. Më tej, vijojnë 7 kapituj të librit, secili më i bukur e domethënës, se tjetri.
Një vend parësor i ka kushtuar autorja njohjes dhe mbresave nga jeta bashkëshortore, duke dëshmuar për lexuesit edhe fakte të prejardhjes së tyre, mbresa nga jeta arsimore e pedagogjike, në Shkodër e Tiranë etj. Po, për këto të fundit, ka shkruar më hollësisht në pjesën “Ngjarje të shënuara”. Veprimtaria e gjerë, arsimore dhe pedagogjike, e prof. Shefik Osmanit ishte e mbushur me veprimtari të shumta e të paharruara, si brenda dhe jashtë vendit. Dëshmitare e tyre ishte kudo vetë Urtia, si në udhëtimet e bëra në Zvicër, Kosovë ose Suedi. Ndërsa më hollësisht flitet për këto në pjesën “Shënime dhe mbresa nga udhëtimet” jashtë Shqipërisë, si në Itali, Gjermani, Holandë, Iran, Dubai dhe Arabi Saudite.
Për punën e përkushtuar atdhetare, arsimore e pedagogjike dhe për botimet e shumanshme, prof. Shefik Osmani është çmuar, vlerësuar e nderuar. Për këto, autorja shkruan e dëshmon edhe me mjaft fotografi, se ai mori “Çmimin e Republikës”, të shkallës së tretë, për “Fjalorin Pedagogjik Shqiptar” (1984); titullin “Mësues i merituar”(1989) dhe titullin “Drejtues kërkimesh”(1995), i barabartë me “Profesor”.
Një pasuri e çmuar, për të ndriçuar jetën dhe veprimtarinë e prof.Shefik Osmanit, janë edhe kushtimet e vlerësimet e sa e sa personaliteteve, kolegëve e miqëve të tij, të cilat autorja i ka vendosur në pjesën e pestë të këtij libri. Ndërsa në pjesën e shtatë janë pasqyruar, përmes fotografive, pjesëmarrjet dhe ligjëratat e mbajtura nga ai, si brenda e jashtë vendit. Mendoj se ky “mikroalbum” përbën një libër më vete, domethenës e kuptimplotë.
Vëmendjen e lexuesit e tërheq edhe pjesa “Heshtja, dhimbja që nuk durohet”, përmes radhëve të dhimshme të së cilës Urti Osmani e kujton plot dashuri e mall të pashuar, bashkëshortin dhe bashkëpunëtorin e një jete të tërë, prof.Shefik Osmanin. Plot sinqeritet, me mendimin e një lexuesi, ajo i përgjigjet edhe pyetjes së kureshtarëve, nëse ai kishte patur ndonjë të metë: “Urtia e ka përshkruar Shefikun ashtu siç ka qenë. Ndërsa, nga marrëdhëniet e tyre bashkëshortore, ne kemi marrë shembull”.
3.
Në tërësi, këtë botim e bëjnë më të lexueshëm pjesët e shkurtëra nga autorja, të cilat lidhen natyrshëm e organikisht me njera-tjetrën. Veçori tjetër dalluese është përdorimi i sa e sa fotografive, shprehëse e domethenëse. Ato i japin kuptim tërë përmbajtjes së një jete, ndërmjet dy bashkëshortëve e bashkëpunëtorëve të ngushtë, në punë, studime e botime në fushën e arsimit kombëtar shqiptar.
Mund të shkruaja e të flisja edhe më gjatë për vlerat e domethënien e këtij botimi. Ndërsa, po përfundoj me mendimin e shprehur nga një mësuese dhe edukatore, Katerina Zhuri. Ndoshta, ishte e para që e lexoi librin “Përjetë me Shefikun” dhe, përmbledhurazi, ajo u shpreh me këto fjalë: “Është shëmbulli më i mirë e më i bukur, përkushtimi më bindës dhe emocionues, që mund t’i bënte ajo bashkëshortit të saj të dashur, të nderuar dhe përgjithnjë në mendjen dhe zemrën e vet. E përgëzoj, e uroj dhe shprehi mirënjohjen time ndaj saj, për këtë “lapidar prej floriri”, që i ngriti atij. Pra, i lumshin mendja e duart!”
Tira
FOTOGRAFIA E ISMAIL QEMALIT
Nga Luan Çipi
Një lajm të mirë përjetuam kur u ndërrua Qeveria
Dekretin e parë që shpalli: “T’i vihet fotografia…
Unë jam Ismail Qemali, më pas më vjen historia”.
Them se, ky vendim i rrallë, sikur kishte mentë e mia,
Si kujtesë për çdo zyrtar, si model për korrektesë,
Për plakun trim e atdhetar, që u shua për Shqipërinë,
Shëmbëlltyrën e pa parë me dituri, fjalë dhe besë,
Që la ofiqe e kolltukë, për Komb shkriu pasurinë.
Pas këtej “Emblema e Nderit” do ndriçojë në çdo mur,
Do shohë, do pyesë, do ndalojë, çdo shkelje e padrejtësi
I drejt, i mençur, besnik, mjekër bardhi dritë e nur,
Dëshmitar do jetë prezent, “sikur kërkon llogari”.
Vlorë, 18.09.2013
Cikël poetik nga Dhimitër Nica
BALADA E KRIZËS
U gdhi dita,iku nata,
vjen vërdallë si robot,
se mban mend sa ka dhe data
të njejtat xhiro lart e poshtë.
Del te sheshi,m’u në qendër,
sheh lokalet plot e plotë,
rënkon thellë e heq në zemër
“ah,xhepat e mi gjithnjë bosh…”
E “vrasin” dritat,nuk sheh mirë,
i duket se e shpojnë dhe mizat,
shkon dhe futet në errësirë
në vend të zi,siç janë vet krizat.
Nga xhami sheh ca bullafiqër,
që hanë mish e gishtat lëpijnë,
ca zorraxhinj e një ministër
i njeh mirë,i ka fqinjë.
Rrekëllejnë e zgërdhijnë
mishin si çakenj e shqyejnë,
jargët mbi kocka lëvrijnë
trutë e pjekur me kripë ngjyejnë…
Ata hanë,ai përtypet,
verën brenda e kthejnë me Kanë,
me pështymë për pak sa s’mbytet
“nga ju pashë,gjeçi belanë!…”
Kthehet mbrapa në errësirrë,
kërkon cigare,qenkan mbaruar,
dy paketa sot ka pirë,
në dyqan lista është shtuar…
Vjen vërdallë të dyqanxhiu,
do paketë,s’ka si t’i thotë,
por ai ka shpirt njeriu
e fton brenda,i jep një gotë!…
Me atë gotë bëhet pasha,
i ndrijnë sytë,i merren mendët,
kishë dy ditë pa ngrënë diçka,
majtas-djathtas po ikin këmbët.
Thith cigaren plot me epsh,
në gurmaz ndjen dhimbje fort,
një kancer s’do jetë i tepërt
“t’më shpëtojë nga kjo botë…”
Shkon e shtrihet në divan,
në ëndërr i dalin “ata…”
Sustë i rrinë këmbët i lajnë
“qenkam kthyer në Ali pasha!…”
Ngopet e shqyhet në ëndërr
dhe tani s’i vjen më keq,
stop t’ia bëj e shkreta zemër
ikën me vrap,ikën si mbret…
DITA E PARË E SHKOLLËS
Të gjithë ne ruajmë nga një ëndërr,
nga dita e parë e shkollës,
nga klasa e parë në fillore!
Ato mbijnë si vegime në zemër,
zenë vend thellë në venat e kokës,
pavarsisht nga distancat kohore…
Dhe ne ndjehemi më të lehtë
e ndjehemi në shpirt më të ngrohtë,
kur hedhim ca vargje për mësuesen e parë…
Ndërsa Elona e vogël këtu larg në kurbet,
këtë ditë të parë mezi e ka pritë!
Këtu,ku dhe rrugët mbajnë emra të huaj,
ku dhe shkolla,klasa e komplet orenditë,
ku dhe mësuesja e bukur e me sytë blu,
flasin të gjithë në gjuhen e tyre…
Për Lonën si të ngatërruara,më shumë se kuturu…
Më thoni ju miq mësues,shkrimtarë e poet,
ç’mbresa të ruaj Lona e vogël, në zemrën e vet
e vetme te banga e fundit,te muri në cep?!…
EKSTREMITET
Mendja thonë,qenka një “kokërr” gruri,
ndërsa unë e mendoj si një brumë të bardhë,
të mbushur me nyje,nerva dhe kapilarë…
Shumë koka të “mëdha” me urdhëresë të “grurit”
i dhanë vetes fund,duke kaluar në ekstremitet!
Kur s’shihnin dritë në horizont dhe ishte tharë çdo shpresë!…
“Lëri të tjerët,më tha dikush në një bisedë,
mua më ka shkuar mendja për vete disa herë!…”
Krizë me orë të zeza,pa dorën e ngrohtë,pa ndihmën e lehtë…
Zoti mos u dhentë kurajo ta realizojnë vërtet!…
Se kur bën komandë një kokërr “gruri” e shkretë,
kush ka shkuar përtej…s’është kthyer prapë në jetë!…
THASHETHEMI…
Thashethemin fare pak ta përgojosh,
t’i japësh pa dashje pak shtytje e ushqim,
krraukrinë si sorrë…I zgjeron degët pa mbarim…
Një ditë pengohesh e mpleksesh në rrënjët e tij
dhe ngecesh në rrjetën e zezë pa dyshim!…
GABIMET E BUKURA.
Gabimisht ne s’ishim aty kur duhet të ishim,
gabimisht edhe pa ne gjërat shkuan si në vaj,
ndonjëherë në vend t’i ndreqim ne gjërat i prishim
ndonjëherë më mirë që s’ndodhemi aty,ku digjemi kollaj!…
Nuk jam engjëll
Nga: Teuta Sadiku
Pashë shumë pluhur dhe pisllëk
zura hundët me dorë, çfarë të bëja
me fletët e dijes ,edukatës shkollore
një nga një zura ti pastroja.
Nuk jam pishman për asgjë
që këmbëzbathur shkela mbi ndjenjat
herë të buta herë të ashpra të mijat e të të tjerëve
ku bëra vend mes tyre ,ose sa për të kaluar orën.
Kalova dhe mbi pirgje me ligje
mbi telat me gjëmba të zakoneve
kapërceva mbi pullazet e mentaliteteve
përshkova rrugët e sokaqet e kulturave
zvarrë u hoqa të historisë ngushticave të errta.
Kapërceva dhe malet e vuajtjeve më këmbë
me not i dola detit të halleve përmatanë
pashë fytyra njerzish herë me maska
e herë lakuriq , sa shumë u tremba zot
por rrugën prapë e vazhdova.
Provova dhe në anë të kundërt lumit i rashë
pelerinën e ktheva dhe nga frynte era
pallton e andruar nga duart e mamasë
sipas rastit nga të dyja anët e vesha.
Festen mbi sy e ula dhe u harrova
aq sa dhe këmbët më shkelën në batak
ndoshta dhe çafka e kokës më luajti pak
por shpirti, jo, nuk më ndryshoi aspak.
I kujt është faji?
Shkruar nga Viron KONA
Pasi plotësoi skedinat e llotosportit, babai i Nikut, u kthye nga i biri 10 vjeçar dhe i tha:
-Po të mësoje mirë ti Nik, unë do të vija me dëshirë në shkollën tënde.
-Pse, do të mësosh edhe ti, o ba?
-Jo, nuk më kuptove. Do të vija të takohesha me mësuesit që t`i pyesja për ty.
-Uaa, mirë që u kujtove! – u dëgjua nga aneksi i kuzhinës zëri i mamit të Nikut.
-Më duket se duhej të kujtoheshe edhe ti! – iu kthye bashkëshorti me ironi.
Ndërsa prindërit nisën të grindeshin me fjalë, Niku ndërhyri:
-Ti, o ba dhe, ti, o ma, s`keni pse mundoheni të vini gjer në shkollë. Më pyesni mua, këtu më keni gjithë ditën dhe gjithë natën.
-Nuk të pyesim ty, sepse ti, nuk na thua të vërtetën, – i tha babai.
-Provoni të më pyesni dhe unë do t`ju them të vërtetën dhe vetëm të vërtetën.
-Për shembull, – e pyeti mami duke zgjatur kokën nga aneksi, – pa na trego, o shpirt i mamit, çfarë notash ke marrë kësaj javë në matematikë?
-Dy katra, – iu përgjigj i qetë Niku.
-Qyqja! – thirri mami.
-Si! – ngriti zërin babai, – ke marrë dy katra në matematikë dhe s`na ke treguar?
-E pse t`ju tregoja, – iu përgjigj qetësisht vogëlushi, – Ti, o ba do të më bërtisje dhe do m`i shkulje kaq shumë veshët saqë do të m`i bëje të kuq flakë, kurse mami do të më mbyllte brenda në shtëpi me çelës dhe s`do më linte të dilja jashtë që të luaja me shokët.
Të dy prindërit heshtën pak çaste të dëshpëruar, pastaj babai, e pyeti vogëlushin me një zë të ashpër:
-Pa na shpjego pakëz, pse i more ato katrat në matematikë?
-Po ja, – nisi të shpjegojë Niku, – katrën e parë, e mora se nuk i kisha bërë vetë detyrat e shtëpisë, por i kisha kopjuar. Veç kësaj, i kisha kopjuar gabim dhe, nga nxitimi, fletoren e kisha bërë tërë njolla.
-Po pse u nxitove kur kopjoje detyrat, kush të detyroi? – i bërtiti babai.
-Askush s`më detyroi, o ba, vetëm se po më prisnin shokët të luaja futboll.
-E mora vesh, tani m`u përgjigj për katrën e dytë.
-Të dytën e mora sepse, sapo fillova të përpiqesha të zgjidhja ushtrimin, më erdhi në mendje beteja e Akilit me Hektorin, çasti kur…
-Po ajo betejë i takon historisë, jo matematikës! – e ndërpreu babai.
-Ke të drejtë, o ba, por, në histori, m`u kujtuan hilet që bëje ti mbrëmë, kur luajtëm me letra spathi.
-Pse, edhe në histori ke marrë katër? – e pyeti mami dhe, nga inati, përplasi me zhurmë derën e furrës së pjekjes.
-Po, o ma, fiks, dy katra.
-Dy katra?! – shqeu sytë nga habia dhe zemërimi babai, – Kaq i trashë paske qenë ti, more djalë! Po ti na turpërove, s`dalim dot përpara syve të botës! – Pastaj, duke parë me bisht të syrit nga mami i Nikut që vazhdonte të gatuante me nervozizëm, ai iu kthye vogëlushit:
-Ore, nuk më thua, nga ke ngjarë ti, hë?
-Nga ty ka ngjarë, – i kthehu menjëherë përgjigje mami, dhe, duke dalë nga aneksi me tigan në dorë nisi të thoshte: – Unë kam qenë gjithnjë e para e klasës. Fotografia ime i jepte dritë e shkëlqim stendës “Krenaria e shkollës”. Kurse ti, o i zi, çdo vit ngelje në provim në vjeshtë, por, edhe atëherë fusje miq që të kaloje.
-Ja, e dëgjon mamin, o ba, unë s`kam faj që marrë katra, sepse kam ngjarë nga ty, – iu përgjigj vogëlushi, duke e parë të atin drejt e në sy.
Babai shkoi tërë inat nga aneksi i kuzhinës dhe nisi të grindej me të shoqen, se po e edukonte keq të birin, ndërsa ajo ia kthente me britma se shkaktari ishte ai, sepse s`kujdesej fare për djalin, se vitin e kaluar kishte shkuar vetëm një herë në takimin me prindër, kurse këtë vit nuk kishte shkuar asnjëherë…
Niku vijon të thotë vetëm të vërtetën
Grindjen e prindërve, e ndërpreu zëri i Nikut:
-Ti, o ba dhe ti, o ma, nuk duhet të mërziteni dhe të dëshpëroheni kaq shumë kur unë marrë nota katra?
-E përse nuk duhet të mërzitemi e të dëshpëroheni? Pa na i shpjegon pakëz? – e pyeti babai.
-Sepse, unë i marrë për vete katrat, nuk i marr për ju. Për shembull, para dy ditësh, mësuesja e kimisë, më tha: – O Nik, o skandaloz, m`u zhduk shpejt nga sytë dhe ulu në bankë, je i papërgatitur, katër! – Këto fjalë ajo m`i tha mua, nuk jua tha juve!
-Pse, edhe në kimi ke marrë katër? – thirri babai i alarmuar.
-Po, o ba, edhe në kimi, më janë bërë tri katra reshtë.
-Si ore, po na thua me kaq gjakftohtësi se paske marrë tre katra reshtë! – e qortoi e ëma duke iu afruar. Duart i kishte të mbuluara nga shkuma e sapunit.
-Thuhet, tri katra, o ma, dhe, jo tre katra, – e korrigjoi Niku.
-Po më korrigjon tani?
-Po, o ma. Duhet ta dish se, kur emri është në gjininë femërore, numërori nuk thuhet tre, por tri. As këtë nuk di ti, o ma?
-Mbase duhej ta kisha parë më mirë atë stendën: “Krenaria e shkollës”, – hodhi një romuz babai.” – Sepse po dëgjojmë se, qenka dikush tjetër që i merrte notat me mik.
Gruaja s`foli. I hodhi të shoqit një vështrim të zemëruar dhe i la të kuptonte se, tani kishin një hall më të madh sesa grindjet e tyre të pakuptimta. Ndërkohë Niku iu kthye babait:
-Mësuesi i historisë, o ba, do që të takohet urgjent me ty.
-Po pse? Apo, se, veç që ke mbushur disa kazanë me katra, ke bërë edhe ndonjë prapësi?!
-Jo, o ba, asnjë prapësi nuk kam bërë, vetëm se, i përsërita atij, ato fjalë që the ti javën e kaluar, kur unë të lajmërova të vije në takimin me prindër dhe ti s`erdhe.
-Pse, çfarë thashë unë javën e kaluar!?
-Ti atëherë, the:“- Qenka garip ai mësuesi yt i historisë! Mua po më zien koka nga hallet dhe punët, kurse ai dashka të më tregojë përralla me mbretër e perandorë.
-Vërtetë ia ke thënë këto fjalë!? – e pyeti babai duke e shfaqur hapur shqetësimin..
-Po, o ba, ia kam thënë pikë për pikë, ashtu siç i the ti!
-Por, ato fjalë unë ti thashë ty.
-M`i the mua, po ato ishin për mësuesin, kështu që unë ia thashë atij.
-Po pse ia the, o Nik? Nuk e kupton se më ke vënë në pozitë të vështirë? – i tha babai tepër i dëshpëruar.
-Po ti vetë më ke thënë, o ba që, asnjëherë të mos gënjejë, por të them gjithnjë të vërtetën. Dhe, unë kështu bëra, thashë të vërtetën. Më plaçin sytë, nëse kam shtuar ndonjë fjalë që s`e ke thënë ti. Po deshe, pyet edhe drejtorin e shkollës.
-Pse, edhe drejtorit ia ke thënë ato fjalë? – e pyeti e ëma, edhe ajo e alarmuar.
-Po, o ma, kur po flisja me mësuesin e historisë, drejtori ishte aty dhe po dëgjonte.
-Ore, nuk më thua, ku u zhvillua ajo bisedë? – e pyeti përsëri babai.
-Në drejtorinë e shkollës, ku mua më thirrën jo vetëm për notat katra, por edhe se kisha bërë shumë mungesa. Në përfundim më dhanë paralajmërim për përjashtim nga shkolla.
-Çfarë!? Të dhanë paralajmërim se s`ke shkuar në shkollë? Po ku ke shkuar ti?! Ne, në shkollë të kemi dërguar!
-Kam shkuar nga liqeni, o ba, me Dikun, shokun tim të ngushtë. Kemi takuar atje Plakun e Liqenit dhe ai na ka bërë nja 10 xhiro me varkë. Uf, sa jemi kënaqur!
-Qyqja, qyqja! – ia bëri mami duke ardhur rrotull nëpër shtëpi dhe duke fshirë duart me përparëse, – Djali as 10 vjeç dhe, shkon nga liqeni me atë plakun e shpifur. Si na u bë kështu ky djalë! Po, doemos, se i ati as që do t`ia di për të, më shumë ka merak për ato llotot e flamosura të sportit sesa për të birin.
-Kurse ti, – i u kthye babai i Nikut të shoqes, – je mbërthyer pas televizorit dhe s`lë telenovelë pa parë. Edhe, kur ato mbarojnë, në pushimin midis njërës dhe tjetrës nis e bisedon përmbajtjet e tyre duke pirë kafe me gratë e shkallës dhe të pallatit. – Pastaj, babai iu kthye përsëri Nikut:
-Vetëm nga liqeni ke shkuar, kur ke lënë orët e mësimit?
-Jo vetëm nga liqeni, o ba. Kemi shkuar edhe te lulishtja në qendër të kryeqytetit dhe kemi luajtur futboll me ca shokë të një shkolle tjetër.
-Edhe ata linin mësimin dhe vinin të luanin me juve?
-Po, o ba, edhe ata. Kemi formuar dy skuadra futbolli dhe bëjmë ndeshje dy ose tre herë në javë. Por, kësaj jave na mundën, kurse herë të tjera i kemi mundur ne. Rezultati është: 9 ndeshje i kemi fituar ne dhe vetëm 1 ndeshje kanë fituar ata.
-Kurse, një ditë tjetër, – vijoi Niku, – nuk vajta as nga liqeni dhe as të luaja futboll, por bëra siç bën ti babi me shokët.
-Çfarë! – e pyeti babai tërë shqetësim.
-Po ja, të kujtohet, o ba kur më dhe ca lekë për të blerë një libër për lexim jashtë klase. Unë nuk e bleva librin, por ftova Dikun shokun tim në një lokal dhe e qerasa me birrë dhe me bërxolla derri.
-Edhe në lokal paske shkuar?
-Po, o ba dhe, u kënaqa shumë. Ti ke të drejtë që i lavdëron ato bërxollat e derrit. Edhe mua, edhe Dikut, ato na shijuan shumë. Edhe tani që po i kujtoj, po më lëshon goja lëng. Pse thonë që është i rrezikshëm derri? – pyeti vogëlushi.
-Nuk është i rrezikshëm derri, o shpirt, po gripi i derrit, – shpjegoi babai.
-Hë, shpjegoja, shpjegoja mirë, se kjo puna e lokaleve dhe e bërxollave të derrit është specialiteti yt i preferuar dhe, ti e di më mirë se askush tjetër, – iu shkreh e shoqja, teksa kishte filluar të lante pjatat dhe, nga zemërimi i përplaste me njëra – tjetrën.
Bisedë e çuditshme edukative
Babai nuk ia vuri veshin fjalëve të së shoqes, por ul në një kolltuk dhe e thirri vogëlushin pranë:
- Nik, o xhan i babit! Ti paske bërë shumë gabime, prandaj bashkë do të bëjmë një bisedë edukative, që ti të mos gabosh më. Hë, si thua, dakord je?
-Po, o ba, dakord jam, por, çfarë bisede edukative është ajo që do bësh ti? Si ato që bëjmë ne në shkollë?
-Pse, si i bëni ju në shkollë bisedat edukative? – e pyeti babai me kureshtje.
-Po ja, atë ditë që kemi orën edukative, mësuesja hynë në klasë e gëzuar, bën apelin dhe thotë me zë të lartë: – Gjashtë! – dhe, rri në pritje të përgjigjes sonë.
-E si i përgjigjeni ju? – e pyeti e ëma, edhe ajo me kureshtje.
-E gjithë klasa të dalë jashtë! – përgjigjemi ne si në kor me fjalët që na ka mësuar vetë mësuesja.
-Ku, jashtë? Jashtë shkollës? Nëpër makina. O e zeza unë?!
Jo jashtë shkollës, o ma, por në oborr.
-Po çfarë bëni në oborr?
-Me siguri ndonjë lojë edukative, – tha babai dhe shtoi: – Në kohët e sotme, edukimi zhvillohet në mënyrë moderne.
-Po si zhvillohet kjo ora edukative moderne, o shpirt, – e pyeti e ëma.
-Ja, ta shpjegoj unë, o ma. Ne, pasi lodhemi duke vrapuar e brohoritur, nisim e luajmë me njëri-tjetrin me pulla, bëjmë garë se cili prej nesh do të hedh me gisht kutinë e shkrepses që ajo të qëndroj në këmbë, dhe, ai që fiton, e qerasim me një kaush me fara luledielli që e blejmë tek një tregtar që shet te porta e shkollës. Dikush blen akullore dhe byrekë, pastaj flasim për racat e qenve, tipat e fundit të makinave dhe motorëve të garave, ndonjëherë shohim ndeshje gjelash që i sjellë ai komshiu pranë shkollës dhe ne bëhemi tifozë herë me njërin gjel dhe herë me tjetrin.
-Lekë, ju kërkon ai komshiu?
-Po,vetëm nga dy lekë, por disa nga ne vënë edhe baste.
Prindërit dëgjonin të tronditur dhe e shihnin e sy të shqyer nga habia birin e tyre.
-Nuk ju thonë gjë mësueset? - e pyeti mami.
-Jo, o ma. Ato e kanë mendjen të shohin fatin te filxhanët e kafesë.
-Po drejtori, nuk i shikon këto gjëra që ndodhin në shkollën e tij,-i bërtiti babai..
-Drejtori luan bilardo o ba. Kur ai i afrohet shkollës, roja lëshon një fishkëllimë siç bëjnë sorrat: kraa, kraa, kraa dhe, të tërë mësuesit, futen menjëherë në klasa. Kurse, neve, gjoja zhvillojmë lojëra popullore, ashtu siç na ka mësuar mësuesja e edukatës.
Kështu që, drejtori, as që merr vesh gjë se çfarë bëhet në shkollë.
-E mora vesh, – e ndërpreu babi, – por kjo biseda jonë edukative është ndryshe nga ajo që bëni juve në shkollë. Prandaj dëgjomë me vëmendje.
-Po, o ba, po të dëgjojë.
-E para, – nisi babi i Nikut, – ti Niku, kur ne të dërgojmë në shkollë, nuk duhet të shkosh në vende të tjera si për shembull nga liqeni, nga lulishtja, nëpër lokale etj. Je dakord me mua deri këtu?
-Po, o ba, dakord jam, vetëm se kam një pyetje: – Po te lojërat e fatit, të shkojë?
-Pse, edhe atje ke shkuar? – e pyeti e ëma e tronditur, duke lënë punët e kuzhinës dhe duke i vajtur pranë.
-Ti, paske luajtur te lojërat e fatit! – ngriti zërin i acaruar babai, duke mbajtur dorën në gjoks në krahun e zemrës.
-Po, sigurisht që kam luajtur, o ba, po, ç`e do se nuk kam fituar asnjëherë. Këtë të premten e fundit, vetëm për një pikë humba.
-Domethënë, – ia bëri babai, – çdo ditë të premte ti shkon nga lodrat e fatit, kështu?
-Po, o ba, çdo të premte, atje mund të më gjeni. Mua më njohin të gjithë.
-Si të njohin të gjithë!?
-Për mua ata thonë: – Shikoni ç`kaubojs i vërtetë është ai djalë! – dhe më marrin pranë, që të kenë fat.
Të dy prindërit u panë një çast sy më sy.
-Vazhdoje, vazhdoje bisedën edukative ti! – i tha gruaja të shoqit gjithë ironi.
-Mua s`po më duket iç interesante kjo lloj bisede edukative, – shprehu pakënaqësinë vogëlushi, – është më e mirë ajo edukativja që bëjmë ne në shkollë. Mund ta provosh ta bësh edhe ti, o ba, mjafton të më thuash mua: – Gjashtë, dhe unë e di vetë se ç`bëj…
-Këtu vëmendjen ti, – i bërtiti babai të birit, – apo ke ndërmend “t`i mësosh arat babait”.
-Pse, ku i ke arat ti, o ba? – e pyeti vogëlushi me kureshtje.
-S`kam ara unë, por ashtu thuhet kur një fëmijë kërkon t`i jap mësime një të rrituri që është i rrahur me vaj e me uthull.
-Pse, o ba, – pyeti me keqardhje vogëlushi, – kush të ka rrahur ty me vaj e me uthull?
Dëgjo këtu tani Niku,mos na lodh veshët,- bërtiti babai dhe vijoi bisedën edukative me stilin e tij:
-E dyta që kam për të të thënë, o Niku, ti, edhe në kohën e lirë, nuk duhet të shkosh vetëm nga liqeni, por i shoqëruar, sepse vajtja vetëm atje është e rrezikshme.
-Po unë, o ba, nuk kam shkuar asnjëherë vetëm, kam qenë me Dikun, shokun tim të ngushtë.
-Ore, do më dëgjosh mua, apo si e ke hallin!
-Mirë, o ba, ja po të dëgjojë.
-E treta, – fjalët që bisedojmë ne brenda shtëpisë, nuk u duhen treguar të tjerëve.
-Pse, o ba, janë sekret?
-Jo, nuk janë sekret, o gushëpëllumb, – deshi ta sqaroj e ëma, – por bisedat e shtëpisë nuk duhet t`i nxjerrim në pazar.
-Po unë, o ma, nuk i nxora në pazar, në shkollë i thashë.
Çfarë tha Niku kur e thërriti drejtori i shkollës
-Tani, – ngriti zërin i ati, – tregoji babit dhe mamit çfarë ke thënë tjetër atje në drejtorinë e shkollës?
-Që ti, o babi, ke thënë se, “shkolla ku mëson ky keçisti ynë, s`vlen dy lekë, se ata mësuesit janë kot fare, se nuk dinë gjuhë të huaja, nuk dinë të përdorin kompjuterin dhe internetin, s`dinë metodat moderne që përdoren sot në botë”. Por, kam thënë edhe fjalët e mamit se, “mësueset e tim biri nuk kanë pikë shije, ato vishen si katundare…” Edhe ca fjalë të tjera, por që s`po më kujtohen tani.
-Çfarë fjalësh të tjera? – ngulmuan të dy prindërit duke i ulëritur vogëlushit.
Niku u mendua pak dhe tha:
-Hë, po, ja, tani m`u kujtuan. I kam thënë se ti, o babi, e ke mik të ngushtë një nga inspektorët e arsimit dhe se, ai, do t`i bëj mësuesit dhe drejtorin e shkollës sonë të hidhen përpjetë e të kërcejnë si kangurët e Australisë.
-Edhe këto ia paske thënë! – ia bëri e ëma, duke hapur krahët tepër e habitur.
Babai ishte bërë dyllë i verdhë në fytyrë dhe e pyeti përsëri:
-Po drejtori, si reagoi kur ti po thoshe ato fjalë?
-Ai, o ba, herë skuqej dhe herë zverdhej në fytyrë, njëlloj si ju të dy tani dhe, kur unë mbarova, më pyeti: – Vogëlush, mund të më thuash se cili nga inspektorët është miku i ngushtë i babait tënd?
-Dhe, ti si iu përgjigje? – pyeti i ati duke mbajtur frymën.
-Thashë se miku i babit tim është ai inspektori i tmerrshëm që, në universitet ishte aq i dobët me mësime, saqë, çdo vit e bënte për dy vjet dhe, në fund, provimet i merrte me kopje ose me mik. Kurse, tani është bërë aq i zoti, saqë, kur shkon ai për kontroll, mësuesit dhe drejtuesit e shkollës i zë frika, njëlloj si lepujt kur shohin se po u afrohet ujku.
Atëherë, drejtori më tha:
-Domethënë babai tënd e krahason inspektorin me ujkun, hë?
-Po, – iu përgjigja, – babi im thotë shpesh here duke u mburrur se, miku i tij inspektor, është” “ujk i vërtetë dhe me të s`mund të matet askush”.
-Bobo! – ia bëri babai duke vënë duart në kokë. Ç`na paske bërë, o djalë! Si do guxojë unë tani e tutje t`i dalë përpara atij shoku tim inspektor?
-Pse, edhe ti ke frikë nga ai, o ba?
-Jo, xhan, – ndërhyri e ëma, – po babi nuk i del dot përpara nga turpi.
-E po, le të mos i dalë përpara, o ma, por t`i flasë në telefon ose celular, – tha vogëlushi, duke e vënë veten në rolin e njeriut që jep këshilla.
Përse duhet t`ju marrë lejë?
Disa çaste pasoi një heshtje e rëndë, pastaj babai foli i dëshpëruar.
-Nuk ke faj ti, or djalë, jo! Fajin e kemi ne që ta bëjmë qejfin për çdo gjë dhe të lëmë të bësh si të duash. Në vend që të mësosh, shkon dhe e kalon gjithë kohën duke luajtur dhe duke bërë gjithfarë prapësish. Prandaj, këtej e tutje, sa herë që të dalësh nga shtëpia, do të më marrësh leje mua ose mamit. Besoj se u shpreha qartë, apo jo!
-Qartë u shprehe, o ba, por unë nuk e kuptoj se, përse duhet t`ju marrë lejë juve për të dalë nga shtëpia?
-Pse, kujt mendon ti se duhet t`i marrësh lejë? – e pyeti e ëma me zë të ashpër.
-Askujt, o ma.
-Si, askujt, s`po të marrim vesh? – i bërtiti babai.
-Po ja, – shpjegoj Niku idenë e tij, – unë veproj njëlloj si ju të dy. Për shembull, ty babi, unë nuk të kam dëgjuar ndonjëherë të thuash: – Niku, o zogu i babit, unë kam dëshirë të dalë pakëz me shokët të luaj bilardo, si thua ti, të dalë? Ose, ta zëmë, mami, nuk më ka thënë ndonjëherë: – Nik, shpirt i mamit, o gush pëllumb, të dalë pakëz të bëj pazar, hë, apo nuk je dakord? As ti babi dhe, as ti mami, asnjëherë nuk keni marrë lejë nga unë, atëherë, edhe unë nuk kam përse t`ju marrë lejë juve! Më mbushet mendja për të dalë, hap derën dhe dal jashtë e luaj me shokët dhe kthehem kur të dua. Edhe ti babi, kështu bën, kthehesh në shtëpi, kur të duash. Nuk thua ti ndonjëherë: – O ç`gallatë kemi bërë mbrëmë e gjithë natën atje te lokali “Derrat e egër”. Ose, – Sonte, – thua ti, - kam fituar pesë lojë bilardo te lokali: “Ujqër dhe lepuj”. I bëra ata shokët e mi të flisnin me vete. Pastaj, u shtruam dhe hëngrëm nga pesë – gjashtë pjata secili të mbushura me bërxolla derri dhe pimë raki rrushi e mani deri në mesnatë. Ju, o ba hani bërxolla derri me gjithë pjata, kurse mua më bëni bisedë edukative se shkova në lokal vetëm një herë dhe hëngrëm bashkë me shokun tim të ngushtë nga një bërxollë derri të shoqëruar me birrë!
Ndërsa prindërit vijonin të dëgjonin krejt të befasuar mendimet e çuditshme të birit të tyre, Niku vijoi:
-Mësuesja na thotë: -Të dashur fëmijë! Mësoni nga më të rriturit, merrni shembull prindërit tuaj. Dhe, unë po mësoj nga ju. Ti babi, ndonjëherë më thua mua: – Niku, o rejxhërs i babit, thirri mendjes dhe mos e lësho librin nga dora. Por, unë ty, o ba, nuk të kam parë ndonjëherë të kapësh ndonjë libër me dorë! Edhe kur unë dua të pyes ty ose mamin për diçka që s`e kuptoj te librat e mi të shkollës, ti babi, më thua: – Mos më bezdis Niku, nuk e shikon se ç`probleme të vështira kam, – dhe, vazhdon të mbushësh skedinat e llotosportit. Kurse mami, pa i ngritur sytë nga telenovelat, më thotë: – Për pyetjet që ke, o gushëpëllumb i mamit, pyet mësueset dhe mësuesit, ata për atë punë paguhen.
Nikut i pëlqen më shumë spitali se sa shkolla
Vogëlushi thotë i menduar:
-Çudi! Mua që s`më pëlqen shkolla, nuk sëmurem fare, kurse atyre që u pëlqen shkolla dhe mësimet, sëmuren shumë herë në muaj.
-Qyqja, pse, do që të sëmuresh ti, ne të kemi si shpirt? – i tha e ëma, e shqetësuar.
-Po, o ma, po, dua, kam qejf edhe unë të sëmurem.
-Po pse, o kaubojs i babit, nuk e di ti që kur sëmuresh nuk është mirë, por është keq? – ndërhyri edhe i ati.
-E përse qenka keq? Atyre që sëmuren u blejnë gjithë ato gjëra të mira. U blejnë shumë lodra, shumë libra me figura me ngjyra, u blejnë nga të gjitha llojet e ëmbëlsirave dhe frutave. Atyre i çon lule mësuesja, senatorja, presidenti i shkollës dhe të gjithë shokët dhe shoqet e klasës. Një shoku tim që është toç fare me mësime, që nuk ka marrë as edhe një pesë gjithë vitin, kur ishte në spital i çoi dhurata dhe lule edhe vetë drejtori i shkollës. Kështu ndodh, kur je sëmurë. Të gjithë të marrin me të mirë: Si je xhan? Si je sot, o shpirt? Çfarë do që të blejë, o zogu i mamit? Fol, o kampion i Kung-Fusë dhe i Xhudos, fol, çfarë dëshiron për darkë dhe për nesër në mëngjes! Hap gojën dhe kërko qumësht dallëndyshe, o kolopuç, o bullafiq i babit? Pastaj, të bëjnë humor te koka e krevatit, të kënaqin dhe të shkrijnë me histori për të qeshur…Nuk kanë fund gjërat e mira kur je i sëmurë. Kështu që, është më mirë të sëmuresh, sesa të vesh në shkollë dhe të dëgjosh zërin e zemëruar të mësueses: “- Pa çohu ti Nik, ti derkuc me numrin 10-të (Niku kur luan futboll, në fanellë, mban numrin 10-të, si Maradona) dhe na trego se ç`ke katranosur me detyrat e shtëpisë!”. Pa ngriu në tabelë, ti o tetëkëmbësh, dhe na shkërmoq pakëz mësimin e ditës, ashtu siç shkërmoq dhe përtyp çdo mëngjes misrat e pjekur në oborrin e shkollës! Ose, gjatë orës, dëgjon hapat e rënda të drejtorit që lëviz në korridore dhe fillon e dridhesh nga frika. Pastaj, ai hap derën papritmas si i fortë dhe zë e ulërinë sa dëgjohet në gjithë shkollën: “- Hapni veshët dhe më dëgjoni, o minj arrash! Të mos ju shoh duke u vërtitur korridoreve, o qenë bulldogë! Këtu nuk jemi në pyll, o dhelpra dinake! Mos ndyni me putrat tuaja, muret e shkollës, o arinj mali! Nuk jemi në thellësitë e oqeaneve, o peshkaqenë dhemb-sharrë! Mos u zvarrisni nëpër shkallë si krokodilët në lumin Nil dhe breshkat në ishullin e Galapagos! Jemi në shkollë dhe jo në shpella, o tufa ujqish e çakejsh! Lani dhëmbët çdo mëngjes, o derra të egër! Pastroni këpucët nga balta, o mace dhe maçokë me çizme! E keni mbushur shkollën me lëvozhga luledielli, o kope farangrënësish! E plotë fjalë të tjera që s`po më kujtohen tani. Ja, kështu ndodh kur nuk je i sëmurë dhe shkon në shkollë. Prandaj, unë dua të sëmurem, që të kënaqem shtatë apo tetë ditë në muaj, – përfundoi Niku, teksa i ati dhe e ëma vazhdonin ta dëgjonin të habitur dhe të dëshpëruar, herë duke qortuar vogëlushin dhe, herë duke bërë sherr me njëri-tjetrin për të gjetur se i kujt ishte faji…